Edirne`de yöresel tarihi yapılarda cephe-süsleme elemanlarının tepiti ve günümüzdeki yapım-kullanım olanakları

Abstract

ÖZET Osmanlı İmparatorluğu Döneminde başkentlik yapıp önemli bir merkez olması nedeniyle Avrupa'nın dördüncü büyük şehri konumuna gelen Edirne kentinde tarih boyunca değişik kültürlerin etkisinde pek çok eser yapılmış ve güçlü kent mimarisi; Klasik Osmanlı Dönemi Mimarisi, Geç Osmanlı Dönemi Mimarisi ve Neo Klasik Dönem Mimarisi olarak gruplayabileceğimiz eserleriyle günümüze ulaşmıştır. Edirne kentinin oldukça zengin görünen yöresel tarihi yapılarını günümüz teknolojisinde koruma ve yaşatma çalışmalarında doğru kararlar alıp doğru uygulamalar yapmak için geleneksel mimarimizin cephe - süsleme elemanlarının öncelikle tespiti gerekmektedir. Bu çalışmanın birinci bölümünde çalışma konusunun amaç ve kapsamı belirtilmiş olup, Edirne Mimarisi Klasik Osmanlı, Geç Osmanlı, Neo Klasik Dönem Mimarileri olarak gruplanmıştır. İkinci bölümde mimari dönemlere göre değişen yapı türlerinin genel görünümündeki saçak, kemer, kapı, pencere, çıkma, payanda gibi cephe elemanlarının formları ve dönemlere göre farklılaşması Edirne örneğinde somut olarak ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde Edirne'nin yöresel tarihi yapılarında mimari dönemlere göre tespit edilen karakteristik cephe - süsleme elemanlarının, tarihi yapıların restorasyonunda veya yöresel çevreye uyumlu yeniden yapım gibi farklı ortamlarda günümüz malzeme ve teknolojisiyle uygulama olanakları değerlendirilerek malzeme, biçim ve teknik yönden önerilerde bulunulmuştur. Edirne'deki koruma ve yaşatma çalışmaları için yapılan öneriler Edirne ve Edirne dışında benzer olumlu veya olumsuz somut örneklerle desteklenmiştir. Dördüncü bölümde de birinci ve ikinci bölümdeki tespitler ışığında üçüncü bölümde yapılan önerilerin genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.

SUMMARY In the period of Ottoman Empire in Edirne which was in the position of the fourth large city of Europe because of being the capital city and an important centre many monuments in the influence of the different cultures had been built in the course of history and as a result strong city architecture has reached today with the monuments classified classical Ottoman Empire Period Architecture, Later Ottoman Empire Architecture and Neo-Classical Period Architecture. Firstly, it is necessary to determine the facade ornamentation elements of our traditional architecture to decide and to make application correctly in the operations of reserving and keeping alive of local historical buildings seen extremely rich in Edirne city in today's technology. In the first part of this study, the aim and the contents of the study have been determined and Edirne architecture was classified as Classical Ottoman, Later Ottoman, Neo - Classical Ottoman Periods Architecture. In the second part, in Edirne sample forms of facade elements such as eaves, arch, door, window, bay-window, buttress and differentiation according to the periods were clearly death with. In the third part of the study, characteristics facade ornamentation elements determined according to the architecture periods in the local historical buildings of Edirne were evaluated and application possibilities with today's materials and technology in the restoration of historical buildings or the new buildings adapted with the local environment was suggested about the materials, forms and technical ways. The suggestions made for reserving and keeping alive in Edirne were supported with the similar positive or negative concrete samples from Edirne and out of Edirne. In the fourth part, depending on the determination mentioned in the first and the second parts the suggestions made in the third part were generally evaluated.