Makarnalık buğday çeşitlerinin tohumlarına uygulanan farklı dozlardaki gamma ışınlarının M1 bitkilerinin bazı karakterleri üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET Yükeek Lisene Tezi HAKâRMâLIK BtlSDâY ÇEŞiTLERiHiH TOHtlMLARIHâ UYGULâHâK FâRKLI DOZL&RDâKi Ghmk ÎŞIMLÂRIMIM Mİ BiTKiLERxMxit B&ZI KARAKTERLERİ ©ZER4HE ARAŞTIRMALAR KEYiK Trakya ©nivereitesi Fesu Bilimleri EsnetitüsS Tarla Bitkileri Anabil!© Dalı 1994 Jüri s Prof» Dr. Teeel 6EHÇTAS Prof. Dr. Seasera ŞEÜiEâLi Yrd. Doç. Dr. Hesihi SâSLâîi iki makarnalık buğday <Triticum durum Desf` î çeşidinin tohum larına uygulanan farklı doslardaki <5` 10,, 15? 20 ve 25 krad) gamma ışınlarının Mİ bitkilerinin bası karakterleri özerine etkilerininII incelendiği bu arastana; 1990-1991 ekim yılında Trakya üniversite si Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü uygulama ve ar aştırma tarlasında yapılmıştır. Araştırmada Âkbaşak ve Tunca-79 ma karnalık buğday çeşitleri kullanılmıştır. Deneme» 3 tekrarlamalı olarak bölünmüş parseller deneme desenine göre kurulmuştur. Araştırmada kullanılan gamma ışını dozlarından, en erken çı kış 5 ve 10 krad dozlarda bulunmuş, en geç çıkış ise 25 krad dozda gerçekleşmiştir. Sürme oranı % 48, 3-73. 4 arasında değişmiştir. En yüksek sürme oranı 10 krad dozda bulunurken en düşük sürme oramda kontrolde bulunmuştur. Başaklanma gün sayısı yönünden, Tunca-79 çeşidi Akbaşak çeşidinden daha yüksek bulunmuştur. Dozlara bakıldığında en erken başaklanma 13. 8 değeriyle 0 ve 5 krad uygulamaların da bulunurken en geç başaklanma da 15. 5 ile 25 krad uygulamasında saptanmıştır. Saplı ağırlık, 2341.7-3045.9 g arasında değişmiş, en yüksek değer 0 krad dozda bulunurken, en düşük değer de 20 krad uygulamasında gerçekleşmiştir. Bitki boyuna bakıldığında en yüksek bitki boyu 112.6 cm ile 10 krad uygulamasında bulunurken, en düşük bitki boyu 109.0 cm ile 25 krad dozda bulunmuştur. En kalın sap, 3.82 mm ile 25 krad dozda bulunurken, en ince sap da 3.58 mm ile 0 krad uygulamasında saptanmıştır. Metrekarede başak sayısı 668.3-386.7 ad. arasında değişmiş, en fazla değer Tunca-79 çeşidinin 10 krad uygulamasında bulunurken, en düşük değer Akbaşak çeşi dinin 20 krad uygulamasında bulunmuştur. En uzun başak 8. 25 cm ile en yüksek doz olan 25 krad uygulamasında gerçekleşirken, en kısa başak uzunluğu 7.95 cm ile 0 krad dozda bulunmuştur. Başakta ba- şakçık sayısı en fazla 22. 5 ile 10 krad dozda bulunmuş, en düşükIII başakta başakçık sayısı da 21. S ile 2O krad dozda saptanmıştır, âkbaşak çeşidinde başakta tane sayısı Tunca-79 çeşidinden 7.3 ad. daha fazla bulunmuştur. En fazla başakta tane sayısı 5 krad uygulamasında bulunurken en düşük de 25 krad uygulamasında gerçekleşmiştir. Başakta tane ağırlığı en yüksek 1.3 g ile O krad uygulamasında en düşük de 1.6 g ile 15, 20 ve 25 krad uygulamasında bulunmuştur. Hasat indeksi Tunca-79 çeşidinde Âkbaşak çeşidinden, daha yüksek bulunmuştur. En yüksek hasat indeksi % 19.7 ile 5 krad dozda en düşük hasat indeksi de % 15.7 ile 25 krad dozda bulunmuştur. Tane verimi yönünden âkbaşak çeşidindeki değerler Tunca-79 çeşidin¬ den daha yüksek bulunmuştur. Metrekarede tane verimi en yüksek 593.0 g ile kontrolde, en düşük ise 389.4 g ile 20 krad dozda bulunmuştur. Âkbaşak çeşidinde 1OOO tane ağırlığı Tunca-79 çeşidinden daha yüksek bulunmuştur. En yüksek 1OOO tane ağırlığı 44.0 g ile âkbaşak çeşidinin kontrol parselinde, en düşük de 30.7 gr ile Tunca-79 çeşidinin kontrol parselinde bulunmuştur.

IV SUHMABY Haster Thesle STUDIES OH GâHHA BâYS ili DIFFEBEHT DOSES âPPLIED THE SEEDS OF TOITICUM DUBUH DESF. KIHDS OM SOHE OF THE CHAEACTERISTICS OF HI FLÂÜTS Baeasan KEY1K The Univer-sit-y of Thr-ace Inet.it,i8t.e oî Sc3.ence> Depar-traemt. of Field Cz*opa âd^lsoz-s Prof. Dr-. Temel BEüÇTAîi İ9S4 jsıry s Prof» Dr, Temel BEMÇT&E Prof. Dr. Sesess ŞEHiRâLi Yrd. Doç. Dr. Melihi SJÜ3LÂM This espireraent in the effects of gamma rays in different dö¬ şe ie applied to the seeds of t,wo kinds of Triticuını durum Desf. onsome characterictics of MI plants was done on the application and research farm of the department of farm plants of Tekirdağ Agricul tural Faculity of University of Thrace in October 1990-1991. In the research the kinds Akbaşak and Tunca-79 Triticum durum Desf. were used. The experiment was fixed according to divided plots tes ting design as three repeated. From doses of gamma rays used in the research the earliest exit was found as 5 and 10 krad, the latest exit was found as 25 krad. Smutting rate is between 48.3-73.4 While the highest smutting rate was 10 krad, the lowest smutting rate is found as control to earing day number the kind Tunca-79 was found higher than Akbaşak. While the earliest earing was found in 13.8 value with 0 and 5 krad applied, the latest earing was found in 15. 5 with 25 krad applied The weight with stems was between 3045. 9 - 2341.7 g the highest value was 0 krad and the lowest value was 20 krad. For the lenght of stem, the highest plant was found as 112.6 cm with 10 krad application,, and the lowest plant was calculated as 109. 0 cm in 25 krad dose. While the thickest stem was calculated as 3. 82 mm with 25 krad doses the thinest stem was calculated as 3.53 mm with 0 krad application. The number of ears in a square meter was between 668.3-386.7 The roost value was found in 10 krad application of the kind Tunca-79 least value was found in 20 krad application of the kind Akbaşak The longest ear was 8.25 cm in 25 krad the highest dose application, and the shortest ear was 7.95 cm in 0 krad dose. The ear number in an was found as 22. 5 in most 10 krad doses and the least ear number in an ear was found as 21.8 inVI 20 krad doses. On -the kinds Akbaşak number of grain in an ear was more C7.3) than the kind Tunca-79 while the number of grain in most ears was found in 5 krad application, the least number of grain in ear was found in 25 krad application. The most weight of ear was calculated as 1.8 g in 0 krad application and the least weight of ear was calculated as 1.6 g in 15.20 and 25 krad application. Harvest index in Tunca-79 was more than Akbaşak. The most Harvest index was 19.7 % in 5 krad doses, the lowest Harvest index was 15.7 % in 25 krad doses. In grone yield, the values in the kind Akbaşak was more than the kind Tunca-79. The most grain yield in a square meter was found as 593. 0 g in 0 krad dose and the least grane yield was 389. 4 g in 20 krad doses. On the kind Akbaşak Thousand Kernel weight was more than the kind Tunca-79, The highest thousand kernel weight was 44.0 g in control of the kind Akbaşak and the lowest was found as 30.7 g in control of the kind Tunca-79.