Melezleme ile elde edilen çekirdeksiz ve sofralık ümitvar çeşit adaylarının ampelografik özelliklerinin belirlenmesi ve kışlık gözlerin bulundukları yere göre verimliliklerinin saptanması

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ MELEZLEME İLE ELDE EDİLEN ÇEKİRDEKSİZ VE SOFRALIK ÜMİTVAR ÇEŞİT ADAYLARININ AMPELOGRAFİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE KIŞLIK GÖZLERİN BULUNDUKLARI YERE GÖRE VERİMLİLİKLERİNİN SAPTANMASI Yılmaz BOZ Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Danışman: Prof. Dr. Salih ÇELİK 1995, Sayfa 95 Jüri: Prof. Dr. Salih ÇELİK Prof. Dr. Yılmaz FİDAN Prof. Dr. Hasan ÇELİK Bu çalışma Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünce yapılan ıslah çalışmaları sonucunda bulunan 7 asma melezi ve bunlann ebeveyn üzüm çeşitleri üzerinde yürütülmüştür. Denemede kullanılan melezler; Elhamra x Sultani 240, Elhamra x Perlette 46, Elhamra x Perlette 56, Alfons x Perlette 54, Alfons x Perlette 254 (Trakya İlkeren), Muscat A. x Sultani 61, Cardinal x B.Seedless 20 (Barış) ve Ebeveyn çeşitler; Sultani Çekirdeksiz, Beauty Seedless, Perlette, Elhamra, Alphonse Lavallee, Muscat Alexandria ve Cardinal üzüm çeşitleridir» Üzerinde çalışılan melezlerden 3 tanesi çeşit özelliğini kazanmış; Trakya İlkeren, Barış ve Elhamra Perlette-56 ismini almışlardır. Asma melezleri ve ebeveyn üzüm çeşitlerinin OIV metoduna göre ampelografik özellikleri belirlenmiştir. Çeşit ve melezlere ait olgunII salkım, olgun yaprak ve çekirdekleri fotoğraflarla verilmiştir. Çalışmaların devam ettiği 1991-1992 yıllarında fenolojik gözlemler tesbit edilmiş ve çizelgede gösterilmiştir. Üzerinde çalışılan üzüm çeşitleri ve bunların ümitvar FJ fertlerinde yıllık sürgün üzerinde kışlık gözlerin bulundukları yere göre verimlilikleri saptanmış, sonuçta budama düzeyleri belirlenmiştir. Buna göre; Elhamra x Sultani 240' in, 3.-7. boğum arasındaki gözleri daha verimli olup, orta budama (7 gözden), Elhamra x Perlette 46 ve Elhamra x Perlette 56'nın, 3.-15. boğum arasındaki gözleri daha verimli olup, orta budama (5-7 gözden), Alfons x Perlette 54'ün 3.-15. boğumlar arasındaki gözleri daha verimli olup, orta (5-7 gözden); Alfons x Perlette 254'ün (Trakya İlkeren), 4.-15. boğumlar arasındaki gözleri daha verimli olup, orta (7 gözden); Muscat A. x Sultani 61'in, 3.-15. boğumlar arasındaki gözleri daha verimli olup, orta (3-5 gözden), Cardinal x B. Seedless 20'nin (Barış), 2.-14. boğumlar arasındaki gözleri daha verimli olup, kısa-orta (2-5 gözden) düzeyde budanmaları gerektiği saptanmıştır. Üzerinde çalışılan üzüm çeşitlerinden Sultani Çekirdeksizin 8.-15., Perlette Üzüm çeşidinin 5.-15., Beauty Seedless çeşidinin 8.-15. boğum arasındaki gözleri daha verimli olup uzun: Elhamra ve Alphonse Lavallee'nin 3.-13. boğumlar arasındaki gözleri verimli olup orta, Muscat Alexandria ve Cardinal'in 3.-13. boğum arasındaki gözleri verimli olup, kısa-orta budanabilecekleri saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Asma, Ampelografi, Göz verimliliği, Melezleme, Çekirdeksiz üzüm çeşit adayları

III SUMMARY Ph. D. Thesis THE DETERMINATION OF AMPELOGRAPHIC CHARACTERISTICS OF HOPEFUL SEEDLESS GRAPE CANDIDATE CULTİVARS OBTAINED BY HYBRIDIZATION AND THE DEFINITION OF PRODUCTIVITY OF WINTER BUDS ACCORDING TO THEÎR POSITION ON THE PLANTS Yılmaz BOZ Trakya University Tekirdağ Agricultural Faculty Departman of Horticulture Trakya University Graduate School of Natural and Applied Sciences Supervision Prof. Dr. Salih ÇELİK 1995, Page: 95 Jurry: Prof. Dr. Salih ÇELİK Prof. Dr. Yılmaz FİDAN Prof. Dr. Hasan ÇELİK This study was carried out on 7 grape hybrids and their parents which had been founded by Tekirdağ Viticulture Research Institute. The hybrids and parents which we used as follows; Elhamra x Sultani 240, Elhamra x Perlette 46, Elhamra x Perlette 56, Alphonse x Perlette 54, Alphonse x Perlette 254 (Trakya İlkeren), Muscat A.x Sultani 61, Cardinal x B. Seedless 20 (Barış) and Sultani Çekirdeksiz, Perlette, Beauty Seedless, Elhamra, Alphonse Lavallee, Muscat Alexandria, Cardinal. Three of them were accepted as new grape varieties (Trakya ilkeren, Bans and Elhamra Perlette 56). The ampelograpnic properties of varieties were determined according to the OIV method. Mature cluster, shoot, mature leaf andIV seeds of parents and hybrids were presented with picture, Phenologic obserwations had been made during the experimental period between 1991-1992 and they were given at table. The bud fertilities and pruning levels of varieties were determined according to the location of buds on cane. As a result we determined their pruning levels which based on data; Elhamra x Sultanina 240 would be medium level pruning above the seventh, Elhamra x Perlette 46 and Elhamra x Perlette 56 medium level pruning above the fifth and seventh, Aiphonse x Perlette 54 above the fifth and seventh, Trakya İlkeren above the seventh, Muscat A.x Sultani 61 above third and fifth, Cardinal x B. Seedles 20 (Barış) abovethe second and fifth buds level. Among the cultivars Sultanina' and Beauty Seedlees would be pruned at long level, Elhamra and Aiphonse Lavallee at medium level, Muscat Alexandria and Cardinal at short or medium level. KEY WORDS: Grapevine, Ampelography, Bud fertility, Breeding, Promising Seedless grape cultivars