Farklı ekim zamanlarının yağlık ayçiçeğinin (Helianthus annuus L.) verim ve tarımsal özellikleri üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, 2006 yılında Erzurum ekolojik koşullarında yağlık ayçiçeği çeşitlerinin verim ve tarımsal özellikleri üzerine farklı ekim tarihlerinin etkilerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma Şansa Bağlı Tam Bloklar deneme deseninde bölünmüş parseller düzenlemesine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. 3 çeşit (Vanko, Sanbro ve AS 503) ve 6 ekim zamanı (13 Nisan, 29 Nisan, 10 Mayıs, 19 Mayıs ve 8 Haziran) olmak üzere 2 faktörün test edildiği bu çalışmada çıkış süresi, çiçeklenme süresi, yetişme süresi, bitki boyu, sap çapı, yaprak sayısı, tabla çapı, tane tutma oranı, 1000 tane ağırlığı, tane verimi, tane iç oranı, tane yağ oranı ve yağ verimi gibi karakterler incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre ekim zamanının yağ verimi hariç bütün parametrelere önemli derecede etki ettiği tespit edilmiştir. En yüksek tohum verimi (307,8 kg/da), yaprak sayısı (27,6 adet), bitki boyu (131,0 cm), tabla çapı (20,5 cm), tohum tutma oranı (%98,2), 1000 tane ağırlığı (80,9 g) ikinci ekim zamanından elde edilmiştir. Bitki boyu, yaprak sayısı, tane tutma oranı 1000 tane ağırlığı ve tohum veriminin çeşitten önemli derece etkilendiği tespit edilmiştir. Vanko çeşidinin en yüksek tohum verimi (264,6 kg/da), yağ oranı (%38,0), yağ verimi (101,0 kg/da) ve tane iç oranına (%63,5) sahip olduğu görülmüştür. Bir yıllık sonuçlar ışığında, Erzurum ekolojik koşulları için yağlık ayçiçeğinde Nisanın son haftasının en uygun ekim zamanı olduğu söylenebilir.

This research was conducted to determine effects of different sowing dates on yield and other agronomic properties of oilseed sunflower cultivars under Erzurum ecological condition in 2006. The experimental design was the randomized complete block design with a split plot arrangement with four replicates. In this study, two factors were tested: 3 cultivars (Vanko, Sanbro, and AS 503) and six sowing dates (13 April, 29 April, 10 May, 19 May, 29 May, and 8 June). In this study, days to emergence, days to flower, days to maturity, plant height, stem diameter, leaf number, head diameter, ratio of dehulled/hulled seed weight, seed filling percentage, 1000 seed weight, seed (achene) yield, oil content, and oil yield were investigated. According to the results of the study, sowing date significantly affected all parameters tested except for oil content. The highest seed yield (307.8 kg da-1), leaf number (27.6), plant height (131.0 cm), head diameter (20.5 cm), seed filling percentage (98.2%), 1000 seed weight (80.9 g) were obtained from the second sowing date. Plant height, leaf number, seed filling percentage, 1000 seed weight and seed yield were significantly affected by the cultivars tested. The cultivar Vanko gave the highest seed yield (264.6 kg da-1), oil content (38,0%), oil yield (101.01 kg da-1) and ratio of dehulled/hulled seed weight (63.5%). Based on the results of on year results, it can be concluded that the last week of April is best suitable sowing time for oilseed sunflower production under Erzurum ecological conditions.