Döl kontrollü tekel seleksiyon metodu ile erkenci yerfıstığı çeşitlerinin geliştirilmesi.

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ DÖL KONTROLLÜ TEKSEL SELEKSİYON YÖNTEMİ İLE ERKENCİ YERFISTI?I ÇEŞİTLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Fadul ÖNEMLİ Uzman Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Ana Bilim Balı Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Danışman Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ 1995, Sayfa: Jüri: Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ Prof. Dr. Temel GENÇTAN Prof. Dr. H. Halis ARIO?LU Araştırma, 1992 ve 1993 yıllarında Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü uygulama alanında yürütülmüştür. Trakya bölgesine uygun erkenci ve verimli yerfıstığı çeşitleri geliştirmek amacı taşıyan bu çalışmada Virginia, Spanish ve Valencia yerfıstığı gruplarına ait farklı genotipteki bitkilerden oluşan populasyon ve 6 standart çeşit üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. 21 tarımsal özellik incelenmiştir. Çeşit ve yılların bitki meyve ağırlığı üzerine etkileri önemli bu lunmuştur. Bitki meyve ağırlığı değerleri 1992 yılında 25.70-176.94 g, 1993 yılında 9.48-125.31 g arasında değişmiştir. Spanish grubunda toplam bitki verimi, hasat indeksi ve bitki meyve sayısı; Valencia grubunda bitki meyve sayısı, tek meyve ağırlığı, toplam bitki verimi, hasat indeksi ve 100 tohum ağırlığı; Virginia grubunda ise bitki meyve sayısı, toplam bitki verimi tek meyve ağırlığı ve hasat indeksi bitki meyve verimine doğrudan olumlu etkisi yüksek karakterler olarak belir lenmiştir.II 100 tohum ağırlığı için çeşit ve yıl faktörü önemli bulunmuştur. 100 tohum ağırlığı 1992 yılında 25.63-139.49 g. 1993 yılında 20.41- 119.16 g. arasında değişmiştir. Tek meyve ağırlığı için çeşitler arasındaki farklar önemli bulun muştur. Standart ve hatların tek meyve ağırlığı değerleri 0.57-2.51 g. arasında değişmiştir. Tek meyve ağırlığının Valencia grubunda meyve verimine olumlu etkisi belirlenmiştir. Toplam bitki verimi için çeşit, yıl, çeşit x yıl faktörü önemli bu lunmuştur. Toplam bitki verimi değerleri 1992 yılında 44.88-372.93 g. 1993'te 44.73-244.23 g. arasında değişmiştir. İncelenen özelliğin bitki meyve verimine doğrudan yüksek olumlu etkisi olmuştur. Standart ve hatların 1992 yılı dekara kabuklu meyve verimleri 92.38-842.58 kg. 1993'te 45.13-596.71 kg. arasında değişmiştir. Her iki yılda da standartlar içinde en yüksek verim NC-7 çeşidinden alın mıştır. Hatlar içinde bu standart çeşidi geçen 1992 yılında 4, 1993 yılında 3 hat belirlenmiştir. Bitki meyve sayısı için çeşit, yıl, çeşit x yıl faktörleri önemli bulunmuştur. Standart ve hatların 1992 yılında bitki meyve sayıları 13.92-139.90 adet, 1993'te 8.47-75.53 adet arasında değişmiştir. İncelenenözelliğinbitki meyve ağırlığına doğrudan yüksek olumlu etkisi gözlenmiştir. Tek meyvedeki dane sayısı için çeşitler arasındaki farklar önemli bulunmuştur. Standart ve hatların tek meyvedeki dane sayıları 1.24- 3.03 adet arasında değişmiştir. İncelenen özelliğin erkencilik indeksine doğrudan olumlu etkisi yüksek bir seleksiyon kriteri olduğu belirlen miştir. Bitki boyu değerleri 1992 yılında 20.0-39.23 cm, 1993 yılında 16.29-45.25 cm arasında değişmiştir. Standart ve hatların meyve boylan 1.43-5.06 cm meyve enleri 0.99-2.19 cnv tohum enleri 0.62-1.53 cm arasında değişmiştir. Tohum boyu için yıllar arasındaki farklar %5 seviyesinde önemli bulunmuştur.Ill Tohum boyu 1992 yılında 0.70-2.24 cm 1993'te 0.70-2.17 cm. arasında değişmiştir. İlk çiçeklenme gün sayısı için çeşit ve yıllar arasındaki farklar önemli bulunmuştur. İlk çiçeklenme tarihleri 1992 yılında 40.22-60.58 gün, 1993 yılında 29.83-54.33 gün sonra gerçekleşmiştir. Bu özellik erkencilik indeksi ile önemli ilişki göstermiş ancak doğrudan etkisi yüksek bulunmamıştır. Son çiçeklenme gün sayısı için de çeşit ve yıl faktörü önemli bulunmuştur. Son çiçeklenme tarihleri 1992 yılında ekimden 86.63- 168.13 gün, 1993 yılında 80.0-104.33 gün sonra tamamlanmıştır. Erkencilik indeksi ile ilişkisi belirlenmiş ancak doğrudan yüksek etkisi bulunamamıştır. « Erkencilik için çeşitler arasındaki farklar önemli bulunmuştur. Yıl faktörü önemsiz olmuştur. Standart ve hatların erkencilik indeksi değerleri %3 1.76-79. 71 arasında değişmiştir. Erkencilik indeksine doğrudan olumlu etkisi yüksek karakterler Valencia grubu yerfıstıklarında tek meyvedeki dane sayısı, bitki boyu, bitki meyve ağırlığı, yağ oranı; Spanish grubunda, toplam bitki verimi, bitki boyu, hasat indeksi, gineforların meyve bağlama oranı; Virginia grubunda tek meyvedeki dane sayısı ve hasat indeksi olmuştur. Standart ve hatların hasat indeksi % 17.29-57. 11 arasında değişmiştir. Hasat indeksi erkencilik indeksi ile bitki meyve verimine doğrudan olumlu etkisi yüksek önemli bir seleksiyon kriteridir. Kabuk oranı için yıllar ve çeşitler arasındaki farklar önemli bu lunmuştur. Kabuk oranı 1992 yılında % 17. 13-48. 19, 1993 yılında %20. 47-44. 78 arasında değişmiştir. Gineforların meyve bağlama oranı çeşitlere göre farklı bulun muştur. Standart ve hatların gineforların meyve bağlama oranı % 37-64- 97.39 arasında değişmiştir. Erkencilik indeksi ile önemli olumlu ilişkisi olan bir seleksiyon kriteridir.IV Hasatta meyvelerdeki nem oranı çeşit ve yıllara göre farklılık göstermiştir. Standart ve hatların meyvelerdeki nem oranları 1992 yılında %18.2-41.91; 1993 yılında %14. 52-49. 81 arasında değişmiştir. Standart ve hatların protein oranları %20. 55-34. 39, yağ oranları % 35. 24-57. 86 arasında değişmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Teksel seleksiyon, yerfıstığı grubu, populasyon, standart çeşit, çeşit, yıl, çeşit X yıl interaksiyonu, verimlilik, erkencilik, korelasyon, path, bitki mey ve ağırlığı, 100 tohum ağırlığı, tek meyve ağırlığı, toplam bitki verimi, dekara kabuklu meyve verimi, bitki meyve sayısı, tek meyvedeki dane sayısı, bitki boyu, meyve boyu, meyve eni, tohum boyu, tohum eni, ilk çiçeklenme gün sayısı, son çiçeklerime gün sayısı, erkencilik indeksi, hasat indeksi, kabuk oranı, gineforların meyve bağlama oranı, hasattaki meyvelerdeki nem oranı, protein oranı, yağ oranı.

V SUMMARY Ph. D. Thesis THE IMPROVING EARLY MATURING PEANUT CULTIVARS BY PROGENY CONTROLLED SINGLE PLANT SELECTION METHOD Fadııl ÖNEMLİ Specialist Thrace University Department of Field Crops Thrace University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agronomy Supervisor: Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ 1995, Page Jury: Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ Prof. Dr. Temel GENÇTAN Prof. Dr. H. Halis ARIOÖLU This research was conducted in the experimental area of Field Crops Department of Tekirdağ Agricultural Faculty of Thrace University. In this research the aimed developing early maturing and high yielding cultivars were evaluated on standard cultivars and different three populations belong to Virginia, Spanish, Valencia market type 21 agricultural characters were determined.VIII Moisture ratio of fruits at harvest were different among varieties and years. It ranged from 18.20 to 41.91% in 1992 and from 14.52 to 49.81% in 1993. Protein ratio varied between 20.55-34.39%. Oil ratio varied between 35.24-57.86%. KEY WORDS: Progeny controlled texel selection, peanut market types, population, standard variety, selection, variety, year, variety x year interaction, high yielding capacity, early maturing, correlation and path analysis, fruit weight per plant, 100 seed weight, a fruit weight, total plant weight, seed numbers per fruit, stem length, fruit length, fruit width, seed length, seed width, number of days from sowing to end of flowering, earliness index, harvest index, shelling percentage, ratio of forming to fruit of gynofores, moisture ratio of fruits at harvest, protein ratio, oil ratio.VI The differences of kernell weight per plant for varieties and years were found significantly. The fruit weight per plant in standards and lines ranged from 25.70 to 176.94 g. and 9.48 to 125.31 g. in 1992 and 1993, respectively. Total plant weight, harvest index and fruit numbers per plant for Spanish market type; fruit numbers per plant, a fruit weight, total plant weight, harvest index and 100 seed weight for Valencia market type; fruit numbers and total plant weight, a fruit weight and harvest index for Virginia market type were found as direct positive effective characters to fruit yield per plant. Effects of varieties and years to 100 seeds weight were found significantly. 100 seed weights ranged from 25.63 to 139.49 g. and 20.41 to 119.16 g. in 1992 and 1993, respectively. Direct high positive effect of 100 seed weight were determined on fruit yield per plant belong to Valencia market type. Differences of a fruit weight for varieties were significant. A fruit weights of standards and lines varied from 0.57 to 2.51 g the positive effect of this character on fruit yield was found. Effect of variety, year and variety x year factors to total plant weight were found significantly. The total plant weight in 1992 and 1993 were ranged from 44.88 to 372.93 g. and 44.73-244.23 g., respectively. The characters effected directly positive on fruit yield per plant. Fruit yield per decar for standards and lines were ranged from 92.38 to 842.58 kg in 1992, from 45.13 to 596.71 kg in 1993. NC-7 cultivar within standards produced the highest fruit yields for each two years. 4 lines in 1992 and 3 lines in 1993 were more high yielding than NC-7. Effect of variety, year and variety x year to fruit numbers per plant were significant. Fruit numbers per plant in 1992`and 1993 i were ranged from 13.92 to 139.90 and 8.47 to 75.53, respectively. Differences of seed numbers per fruit for varieties were found significantly. Seed numbers per fruit for varied from 1.24 to 3.03. TheVI The differences of kernell weight per plant for varieties and years were found significantly. The fruit weight per plant in standards and lines ranged from 25.70 to 176.94 g. and 9.48 to 125.31 g. in 1992 and 1993, respectively. Total plant weight, harvest index and fruit numbers per plant for Spanish market type; fruit numbers per plant, a fruit weight, total plant weight, harvest index and 100 seed weight for Valencia market type; fruit numbers and total plant weight, a fruit weight and harvest index for Virginia market type were found as direct positive effective characters to fruit yield per plant. Effects of varieties and years to 100 seeds weight were found significantly. 100 seed weights ranged from 25.63 to 139.49 g. and 20.41 to 119.16 g. in 1992 and 1993, respectively. Direct high positive effect of 100 seed weight were determined on fruit yield per plant belong to Valencia market type. Differences of a fruit weight for varieties were significant. A fruit weights of standards and lines varied from 0.57 to 2.51 g the positive effect of this character on fruit yield was found. Effect of variety, year and variety x year factors to total plant weight were found significantly. The total plant weight in 1992 and 1993 were ranged from 44.88 to 372.93 g. and 44.73-244.23 g., respectively. The characters effected directly positive on fruit yield per plant. Fruit yield per decar for standards and lines were ranged from 92.38 to 842.58 kg in 1992, from 45.13 to 596.71 kg in 1993. NC-7 cultivar within standards produced the highest fruit yields for each two years. 4 lines in 1992 and 3 lines in 1993 were more high yielding than NC-7. Effect of variety, year and variety x year to fruit numbers per plant were significant. Fruit numbers per plant in 1992`and 1993 i were ranged from 13.92 to 139.90 and 8.47 to 75.53, respectively. Differences of seed numbers per fruit for varieties were found significantly. Seed numbers per fruit for varied from 1.24 to 3.03. The