Bazı patates çeşitlerinde farklı yumru iriliklerinin ve dikim şekillerinin yumru verimi ve verim kriterleri üzerine etkisi

Abstract

ÖZET 1992 yılanda Trakya üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü uygulama alanında yapılan bu araştırmada 3 patates (Solanum tuberosum L.) çeşidinde (Resy, Marfona, Sandra), farklı yumru iriliklerinin (küçük, orta, büyük, standart) ve dikim şekillerinin (kesik ve bütün yumru) verim ve verim kriterlerine etkisi belirlenmeye çal ısılmıştır. Araştırmamızda dekara yumru verimi 2720.13-3460.29 kg/da arasında değişmiş; olup en yüksek dekara yumru verimi Marfona çeşidinden, en düşük ise Sandra çeşidinden elde edilmiştir. Büyük yumruların dikilmesinden en yüksek verim (3464. 86 kg/da), küçük yumruların dikilmesinden ise en düşük verim (2826.99 kg/da) alınmış; bütün yumru dikimiyle sağlanan verim kesik yumru dikiminden daha yüksek olmuştur. Dekara verim çeşit x irilik kombinasyonunda 2651.38- 3972.33 kg arasında değişmiştir. En yüksek verim Marfona ve Resy çeşitlerinin bütün yumru dikiminden elde edilmiştir. Denememizde tek yumru ağırlığı 42.12- 75.13 g arasında olup, en yüksek Marfona çeşidinde, en düşük Sandra çeşidinde belirlenmiştir. Araştırmaya alınan üç patates çeşidinde bitkideki yumru sayısı 10.92 - 15.41 adet arasında olmuştur. En fazla yumru sayısı Sandra çeşidinde bulunmuştur.Yumru irilikleri arasında en fazla yumru sayısı büyük yumruların dikilmesinden alınmıştır. Yumru sayısı bütün yumru dikim seklinde 13.31 adet, kesik dikim şeklinde ise 11.61 adet bulunmuştur. incelenen çeşitlerde, büyük yumru sayısı 0.40-2.09 adet arasında değişmiş olup en çok Resy çeşidinde belirlenmiştir. Farklı yumru iriliklerinde büyük yumru sayısı 1.24- 1.64 adet arasında bulunurken en fazla büyük yumru sayısı büyük ve orta irilikteki yumruların dikiminden alınmıştır. Büyük yumru yönünden çeşit x irilik i nteraks iyonundan elde edilen değerler 0.30 - 2.46 adet arasında değişmiştir. Büyük yumru sayısı en çok Resy çeşidinin büyük yumru dikiminde olmuştur. Araştırmamızda orta yumru sayısı en fazla büyük yumru larda, en az küçük yumrularda belirlenmiştir. Ayrıca bütün yumru dikiminde, orta yumru sayısı kesik dikimden daha yüksek olmuştur. Çeşit x dikim sekli i nteraks iyonunda orta yumru sayısı tüm çeşitlerin bütün dikiminde, kesik yumru dikiminden daha yüksek bulunmuştur. Denemeye alınan çeşitlerde en yüksek küçük yumru sayısı Sandra çeşidinde (6.79 adet) belirlenirken, farklı yumru -iriliklerinde 'küçük yumru sayısı 3.98 -'5.19` adet arasında değişmiştir. Çeşitlerde bitki veriminin 647.23 - 823.79 g arasında olduğu görülmüştür. Yumru verimi en yüksek Marfona ve ResyIll çeşidinde bulunmuştur. Farklı yumru iriliklerinde bitki verimi 673.20- 825.79 g arasında değişmiştir. En yüksek verim büyük yumruların dikilmesinden alınmıştır. Çeşit x dikim sekli i nteraks iyonunda bitki verimi 632.95 - 945.60 g arasında olmuştur. En yüksek verim Marfona ve Resy çeşitlerinin bütün dikiminden elde edilmiştir. Çeşitler arasında yumru eni ve yumru boyu uzunluğu en yüksek Marfona çeşidinde, en düşük Sandra çeşidinde belirlenmiştir. Farklı yumru iriliklerinde protein oranı % 1.83 - 2.29 arasında olup en yüksek protein oranı küçük yumruların dikilmesinden alınmıştır. Protein oranı bütün yumru dikiminde kesik dikimden daha yüksek bulunmuştur. Çeşitler arasında en yüksek nişasta oranı Resy çeşidinde {% 18.85) ve yumruların bütün dikiminden elde edilen yumru larda daha yüksek olmuştur. Araştırmamızda dekara yumru verimi ile büyük yumru, orta yumru, tek yumru ağırlığı, bitki verimi, yumru eni, yumru boyu ve nişasta oranı arasında 0.01 ve 0.05 düzeyinde önemli ve olumlu ilişki bulunmuştur. :i3- - -?-&%- `-' 3ÎS-V

IV SUMMARY This research was carried out in the Research Field of `icultural Faculty of Tekirdağ in 1992. Three potatoes (Solarium tuberosum L.) varieties (Resy, Mar fona, Sandra) were used in the experiment and effect of their tuber seed @£g$3 (small, medium, big, standart size) and planting metoda (cut and uncut tuber) on tuber yield and yield character were determined. Tuber yield per decar was found between 2729.13 kg and 3460.29 kg. The highest yield is obtained from Marfona and the lowest yield in Sandra. Among the tuber sizes, the highest yield was obtained from the big size planting (3464.86 kg/da) and the lowest yield in the small size planting (2826.99 kg/da). Uncut tuber plant ig gave the highest yield in per decar. Yield in per decare was changed between 2651.58-3972.33 kg in variety x size combination. The highest yield was obtained from Marfona and Resy in uncut planting methods. Tuber weight was changed between 42.12- 75.13 g and Marfona gave the highest tuber weight in this experiment. The number of tuber per plant in three potatoes varieties were between 10.92 - 15.41, the highest number was found out in Sandra. The highest tuber number was obtained in the big size planting methods (13.68 per plant). Number of tuber in per plant was 13.31 in uncut planting methods, 11.61 in cut planting metod. Big tuber number was between 0.40- 2.09 andthe highest found in Resy among the searched varieties. Big tuber number was found between 1.24 - 1.64 in different tuber size. The highest tuber size determined in big and medium seed size planting. Interaction between variety x size in respect to big tuber number was chanced between 0.30 - 2.46 and the maximum big tuber number was in Resy. The highest medium tuber number was determined in the big tuber size planting and cut planting metod the lowest number was in the small size tuber planting. Interaction between variety x planting metod in medium tuber number in all varieties. Uncut planting metod gave better result than cut planting method. The maximum number of small tuber was in Sandra (6.79). Small tuber number was found between 3.98-5.19 in different tuber size. Per plant yield in this research was between 647.29- 823.79 g. The highest yield was found in big tuber size planting. The highest tuber yield was in Marfona and Resy. Per plant yield in all different sizes were between 673.20- 825.79 g. The yield of uncut tuber planting method. Interaction between variety x planting method was between 632-r 95-945. 60 g. The highest yield was obtain fronr Marfona and Resy in the all planting methods. The highest tuber width was in Marfona (4.00cm) while the lowest one was in Sandra (3.22 cm). The highest tuberVI height was in Resy (5.33cm) and Mar fona. Protein rates were in the different sizes between 1.83- 2.29 %. the highest protein ratio was determined in the small tuber planting. Protein rate was higher in uncut planting method than cut planting method. The maximum starch rater was found in Resy (18.85 %) among the three varieties. The higher starch rate was obtained from uncut planting method. In this research, correlation between the yield in per decar and big tuber, medium tuber» per tuber weight, per plant yield, tuber width and tuber height were found significant at 1 %, 5 % probability level.