Tahirova koyun popülasyonunun bazı kalıtsal poliformik kan proteinleri bakımından genetik yapısı ve bu karakterler ile çeşitli verim özellikleri arasındaki ilişkiler

Abstract

ÖZET Bu araştırmada temel amaç; koyunlarda kalıtsal özelliklerden olan tüm kan hemoglobin ve serum transferin tiplerinin sürülerdeki dağılımın ve verim özellikleri ile arasındaki olası ilişki incelenerek dolaylı seleksiyon kriteri olarak kulanılıp kullanılmayacağının araştırılmasıdır. Bu amaçla son yıllarda geliştirilen D. Friz ve Kıvırcık melezinden oluşan ve Tahirova Devlet Üretme çitfliğindeki yüzyirmi dişi anaç Tahirova koyunu ve altmış adet Tahirova toklusundan elde edilen kan örnekleri kullanılmıştır. Hayvanların süt verimleri, sütten kesim ağırlığı ve doğum ağırlıkları ile kan tipleri arasındaki olası ilişki araştırılmıştır. Kan örnekleri hayvanların boyun toplar damarından (W. Jungularis) 5cc kan alınarak Etlik Veterinerlik ve Hayvan Hastalıkları Araştırma Enstitüsünde hemoglobin ve transferin tip tayini yapılmıştır. Bu tainler sonucunda sürünün tümünde 3 hemoglobin fenotipi gözlenmiştir. Bu 3 hemoglobin tipi içinde en fazla olan %50.5 ile Hb- AB olup bu değeri %34.7 ile Hb-BB, %14.6 ile Hb-AA takip etmişlerdir. Bu 3 fenotipi oluşturan allel genlerden Hb-A gen frekansı 0.40 ve Hb-B frekansı ise 0.60 olarak bulunmuştur. Hardy-Weinberg eşitliğine göre beklenen fenotip frekansları ile gözlenen fenotipik frekansları arasında önemli bir sapma görülmemiştir. Homozigot ve heterozigot hemoglobin tiplerine ilişkin ortalama doğum ağırlıkları sırasıyla 3.88 ± 0.14 ve 4.00 ± 0.10 'dur. Fark 0.12 kg olup önemsizdir (P>0.05). Sütten kesim ağırlığında hemoglobin tipinin ve yaşm etkisi önemli bulunmazken (P>0.05) cinsiyetin etkisi çok önemli çıkmıştır (p<0.01). Hb-tipleri ile I. II. kontrol süt verimleri ve yaş arasında istatistiki olarak bir ilişki bulunamamıştır (P>0.05).Aynı şekilde bu sürüde farklı 16 transferin fenotipi gözlenmiştir. Bunlardan 3 *ü homozigot (Tf-BB, Tf-MM, Tf-DD) ve 13 tanesi heterozigot'tur (Tf-AB, Tf-AM, Tf-AD, Tf-AS, Tf-BD, Tf-BS, Tf-BE, Tf-ME, Tf-MS, Tf-MD, Tf-DS, Tf-DE *dir). Sürüde en yaygın fenotip homozigot olanlarda % 15.7 ile Tf-MM'dir. En az bulunan homozigot fenotip ise %2.7 ile Tf-DD olarak saptanmıştır. Heterozigot olanlarda ise en az Tf-BM %30.9 ve en az ise Tf-MS %1.0 olarak gözlenmiştir. Transferin tipleri bakımından homozigot olanlar %25 ve heterozigot olanlar ise %75 oranında saptanmıştır. Transferin allellerinden gen frekansı en yüksek olan TF-M (0.40) ve en düşük olan Tf-E (0.02) olmuştur. Elde edilen sonuçların Hardy- Weinberg ilkesine göre gözlenen ile beklenen değerlerin uyum içinde olduğu gözlenmiştir. Transferin tipleri ile süt verimleri doğum ağırlıkları ve sütten kesim ağırlığı gibi çeşitli verim özellikleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Homozigot transferin tipli hayvanların doğum ağırlığı ortalama 4.29±0.22, heterozigotların ise 3.85±0.11 olup fark 0.44 kg ve istatistiki olarak önemsiz çıkmıştır (P>0.05). Transferin tiplerinin sütten kesim ağırlığına etkisi önemsiz çıkarken (P>0.05). cinsiyetin ise sütten kesim ağırlığına etkisi önemli çıkmıştır (P<0.05). I. II. kontrol süt verimleri ile Tf tipleri arasındaki ilişki önemli bulunmuştur (P<0.01). Homozigotlar heterozigotlara nazaran daha yüksek süt verimine sahip olmuşlardır.

SUMMARY This research has been done to determine the hemoglobin (Hb) and transferrin (Tf) types in Tahirova sheep and to determine whether if there is a correlation between these types and production properties. The genetic structure of the herd were investigated the gen frequencies of the alleles in question has also been determined in this research. All of the blood samples used for the research were provided from 184 ewes and 60 lambs in Tahirova agricultural enterprise. Birth weight, 1 st, 2 nd controls milk productions, weaning live weight are the ^auction records that were used. 5 ml of blood was taken from the V. jungularis of the sheep. All the blood samples were separated to the serum and heamolysate, in the blood groups analysis laboratory of Etlik Animal Disease Research Institute. The serum parts were used in determination of transferrin and the haemolysate parts were used in the determination of haemoglobin. 3 Haemoglobin types were found in the whole of the herd. The hemozigot of them were Hb-AA, Hb-BB and the heterozygote are was Hb-AB. The most frequently Hb phenotype is Hb-AB. This phenotype constituted the 50.5 % of the herd. Hb-AA was found to be in low level 14.16% of herd and Hb-BB was found to be 34.7% in the herd. The gene frequency of the Hb-A allel was found to be 0.40 and of theHb-B allel to be 0.60. It was observed by the Hardy-Weinberg equation that there was no major deviation in the expected frequencies. The differences between the control milk yield, birth weight and weaning averages according to types were found to be statistically negliable as a result of the comparison of the groups.16 types of transferrin were found in this herd. Three of them were homozygote transferrin Phonotypes (Tf-BB, Tf-MM, Tf-DD) and 13 of them were heterozigote (Tf-AB, TF-AM, Tf-AD, Tf-AS, Tf-BD, Tf-BS, Tf-BE, Tf-ME, Tf-MS, Tf-MD, Tf-DS, Tf-DE). Tf-MM was the most common phenotype among the homozygotes (15.7%), Tf-DD was found to be least (2.7%). Among the heterozygote transferrin allels the most common was Tf-BM (30.9%) and the least one was Tf- MS (1.0%). The most common phenotypes were the heterozygot one (75%) the homozygots were common in herd (25%). Tf-M was the transferrin allels with the highest gene frequencies (0.40), Tf-E was the lowest gene frequency (0.02). No major deviation was observed in the expected frequencies obtained by Hardy- Weinberg equilibrim as a results of the chi-square test done on the phenotypes. As a result of the comparision of the groups. There was no corelations between Types and productions charecteristic first and second control milk yields were different in Tf types in the groups.