Marmara ve Karadeniz bölgesinin çeşitli illerindeki manda populasyonlarının kimi morfolojik ve genetik özellikleri üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu araştırma ile ülkemizdeki manda popülasyonlarının kimi morfolojik ve genetik niteliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıca yapılan anket çalışması ile yetiştirme koşulları ve düzeyi saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir. Mandaların kalıtsal polimorfik kan karakterlerini belirlemek için 118 manda üzerinde çalışılmıştır. Bunun sonucunda manda populasyonuna ilişkin Hemeglobin ve Transferin fenotipleri belirlenmiştir. Bu iki lokustaki genlere ait frekanslar tespit edilmiştir. Hemoglobin lokusunda iki allel ile oluşturulan Hb-AB ve Hb-BB fenotipleri gözlenmiştir. Hb-AA fenotipine hiçbir bölgede rastlanmamıştır. Hemoglobin fenotiplerinin belirlenmesinde yatay nişasta jel elektroforez yöntemi kullanılmıştır. Bu lokusta HbA ve HbB olmak üzere iki allel gen vardır. Tüm manda populasyonunda HbA geni frekansı 0.4703, HbB geni frekansı da 0.5297' dir. Hemoglobin genetiplerinin (AA, AB, BB) dağılımının Hardy-Weinberg'e uygun olup olmadığı Khi-kare testi yöntemi ile test edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda hemoglobin genotipleri bakımından populasyonların genetik denge içinde olmadığı anlaşılmıştır. Transferin fenotipl erinin belirlenmesinde poliakrilamit jel (PAG) elektroforez yöntemi kullanılmıştır. Gözlediğimiz transferin fenotipleri Tf-BB, Tf-BC, Tf-CC dir. Bu lokusta TfC ve TfB allel genlerinden başka gen görülmemiştir. TfC geni frekansı 0.8390, TfB geni frekansıda 0.1610' dur. Transferin fenotiplerine ilişkin Khi-kare testi sonuçlarına göre populasyonların genetik dengede olduğu anlaşılmıştır. Çeşitli morfolojik özellikleri belirlemek için 203 mandanın 15 ayrı yerinden vücut ölçüsü alınmıştır. Mandalar yaş ve bölge gruplarına göre ayrılmış ve bunların dağılımlarının istatistik analizleri yapılıp elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Cidago yüksekliği ergin erkek manda populasyonunda ortalama 138.23±1.220 cm, ergin dişilerde ise 133.14±0.709 cm, dir. Vücut uzunluk ortalaması da ergin erkeklerde 145.09±1.332 cm, olup ergin dişilerden (146.48+1.458 cm) daha uzundur. Ergin manda populasyonlarında yaptığımız Ayrışım İşlev Analizi ve Temel Öğeler Analizi (PCA) sonuçlarına göre Kastamonu mandalarıdiğer gruplardan ayrı bir küme oluşturmuştur. Çeşitli popülasyonlar arasındaki ilişkilerde dendrogramlar halinde gösterilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Kastamonu mandaları lokal bir alt grup oluşturmaktadır. İstanbul yöresi popülasyonunun ise iki ayrı populasyon içerdiği tespit edilmiştir. Bunlardan bir grubun Kastamonu mandaları ile genetik benzerlikleri vardır. Diğer grup ise Edirne ile oldukça benzer bir yapı göstermektedir. Aynı grubun Tokat, Samsun ve Sinop mandaları ile de benzerliği gözlenmiştir. Manda sütü bileşenlerinin düzeyini tespit edebilmek için Trakya bölgesinde 51 mandanın süt örneğinde çalışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre manda sütlerinde ortalama protein % 4.18+0.070, toplam kuru madde % 17.71±0.352, yağ % 8.11+0.205, su % 82.29+0.352' dir. En yüksek ortalama protein oranı dördüncü laktasyonda % 4.47+0.122, en yüksek yağ oranı da altıncı laktasyonda da % 9.15+0.850'dir. Mandalarda laktasyonun sağım ayları ortalamasına göre de en yüksek protein birinci ayında sağılanlarda ortalama 4.60+0.41 2 'dir. En yüksek yağ oranı sağımın üçüncü ayında (% 9. 6 1+0. 295) gözlenmiştir. Sekizinci ve üzeri aylarda sağılan mandalarda ise yağ oranı % 9.5+ 0.885 olmuştur. Anket çalışması sonuçlarına göre manda yetiştiricilerinin bazıları hiç yoğun yem vermeden kışı çıkarmaktadır. Mandalar sadece kaba yemlerle beslenmektedir. Trakya bölgesindeki mandaların ilkine damızlıkta kullanma yaşının dişilerde 2.5-3 yaş olduğu, gebelik sürelerinin 300-310 gün olduğu tespit edilmiştir. Laktasyon sürelerinin ise 6 ay ile 10 ay arasında değiştiği bildirilmiştir. Gözlenen geniş varyasyon popülasyonlar üzerinde herhangi bir seleksiyon uygulanmadığının kanıtıdır. Trakya ve Karadeniz bölgesindeki mandaların tamamı siyah kıl ve deri yapısına sahiptirler. Boynuzlarda yarım ay şeklinde arkaya ve boynuna yatık vaziyettedir. Boynuzlar kertikli ve siyahtır. Vücutları kısa ve fıçı şeklindedir.

Ill SUMMARY In this reseach it was aimed to examine some morphological and genetical characteristics of water buffola cows grown in Turkey. The breeding conditons and level were also investigated through a guestionnaire-bared survey. The results were given below. Research data were gathered from 118 water buffalo cows to find out their genetical polymorphic blood characters. As a result of this, Hemoglobin and Transferrin types of the buffalo population were determined. The freguencies of the genes were alsa determined. In the Hemoglobin locus Hb-AB and Hb-BB phenotypes were observed. Hb- AA phenotypes were not seen anywhere. The starch gel electrophoresis technigve was used to eslablish Hemoglobin phenotypes. In this locus there were two alleles-genes as Hb^ and Hb^. In the whole population the frequency of Hb^ and Hb^ genes were 0.4703 and 0.5297, respectively. Chi-sqvare analysis was used to check whether the distribution of Hemoglobin genotypes (AA, AB, BB) was suited to Hardy-Weinberg. Analysis results showed that the populations had no balance with respect to Hemoglobin genotypes Poly Acrylamid Gel (PAG) electrophoresis technigve was used to determine Transferrin phenotypes. The Transferrin phenotypes observed were Tf-BB, Tf-BC and Tf-CC. There was no genes observed except alleles-genes of TfC and TfB. The frequencies of TfC and TfB were 0.8390 and 0.1610, respectively. Chi-square analysis on Transferrin phenotypes showed, that populations were genetically balanced. To determine various morphological characteristics, 15 different meanures were taken from body parts of 203 water buffalos. Buffaloes were divided in to age and regional groups and then statistical analyses were carried out. On average witter' s height of a grown male buffaloes was 138.23 ± 1.220 cm. and female one's was 133.14 ±0.709 cm. The awerage body length was 145.09 ±1.332 cm. for grown males and 146.48 ± 1.458 cm and more for males. According to the results of Discriminant Function Analysis and Principal Component Analysis in grown water buffalo population, Kastamonu water buffalos formed a different group from the rest andIV were thought as a local subgroup. The relationship among different groups were shown with Dendrogrammes and according to their results Kastamonu buffaloes were found to have formed a separate group. Istanbul buffaloes contained two different populations. One of there groups showed genetical similarities with the Kastamonu group, where as the other one had similar features to those of Edirne. This group was also quite close to Tokat, Samsun, and Sinop groups. To determine the composition of water buffaloe milk, samples were collected from 51 animals. Analysis results showed that buffale milk contained %4.18 ±0.070 protein, % 17.71 ±0.352 total dry ingredients, %8.11 ±0.205 fat, and %82.29 ±0.352 water. The highest protein ratio was found at the fourth lactation as %4.47 ± 0.122 and highest fat ratio was found at the sixth lactation as %9.15 ±0.850. `According to the averages of milking monthr, the highest protein was obtained as 4.60 ± 0.412 in the first month. The highest fat rate was observed in the third month (%9.61 ± 0.295). Buffaloes which were milked on the eighth month or later produced a milk fat rate of %9.5 ±0.885. The results of questionnaires revealed that some growers went through the winter without giving any grain feed. Buffaloes could be grown by only chaff feed. It was detemined that the mating age of the water buffalos in Thrace Region was 2.5-3 years. For females the period of pregnancy was 300-310 days. And it was also determined that the lactation period of the water buffalos varied between 6 to 10 months. The wide variation had been observed was accepted as the evidence that no selection had been applied. All water buffalo cows in the Thrace and Black Sea Regions had black hair and leather. Their horns were crescent and grew back to their necks and also notched and black. Their bodies were short and barrel-shaped.