Bazı ayçiçeği çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve sıra üzeri mesafelerinin verim ve verim unsurlarına etkileri üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Sezi BAZI AYÇİÇE?İ ÇEŞİTLERİNDE FARKLI EKİM ZAMANI VE SIRA ÜZER İ MESAFELERİN VERİM VE VERÎM UNSURLARINA ETKİLERİ ÜZERÎNE ARAŞTIRMALAR Ahmet KÜÇÜK Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ 1996, Sayfa: 103 Jüri: Prof. Dr. İbrahim K. ATAKİŞİ Prof. Dr. Kay ıhan Z. KORKUT Yrd.Doç.Dr. Canan A. SA?LAM Bu araştırma, üç hibrit ayçiçeği çeşidi (Süper 25, Sunbred 281 ve Pioneer 6482) ile, erken (16.04.1995) ve geç (14.05.1995) olmak üzere iki farklı ekim zamanı ve dört değişik (70x20, 70x30, 70x40 ve 70x50 cm) ekim sıklığında yürütülmüştür. Deneme; 1995 yılında Tekirdağ ili Merkez ilçeye bağlı Barbaros Beldesi' nde kurulmuştur.Ekim; bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre geçekleştirilmiştir. Toplara deneme alanı 1646.4 m2 olup, ölçümler her parselde tesadüfen seçilen 10 bitki üzerinde yapılmıştır. Çalışmalar sonucunda şu sonuçlar elde edilmiştir. Yapılan çalışmada, en uzun bitki boyu ortalama değeri, Pioneer 6482 çeşidi geç ekim zamanı 70x20 ve 70x30 cm ekim sıklıklarından (184.05 cm) elde edilirken, en kısa ortalama değer ise, Süper 25 çeşidi erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığında (122.18 cm) saptanmıştır. En kalın sap çapı ortalaması Sunbred 281 çeşidi erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığında (2.76 cm), en ince sap çapı ise Pioneer 6482 çeşidinin geç ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığında (1.68 cm) saptanmıştır. Araştırmada en büyük tabla çapı ortalaması, Sunbred 281 çeşidi erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığından (25.95 cm), en küçük tabla çapı ortalama değeri ise Pioneer 6482 çeşidi geç ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığından (15.44 cm) elde edilmiştir. Bitki başına en yüksek tane verimi, Sunbred 281 çeşidinin erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığından (146.24 g) elde edilirken, en düşük ortalama değer ise Süper 25 çeşidinin geç ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığından (42.95 g) alınmıştır. En yüksek 1000 tane ağırlığı, Süper 25 çeşidinin erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığında (96.55 g), en düşük ise Sunbred 281 çeşidinin geç ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığında (40.51 g) saptanmıştır. Araştırmada en yüksek parsel verimi, Sunbred 281 çeşidinin erken ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığından (7.57 kg) elde edilirken, en düşük ise Süper 25 çeşidinin geç ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığından (4.46 kg) elde edilmiştir.Dekara en yüksek tane verimi, Sunbred 281 çeşidinin erken ekim zamanının 70x20 cm ekim sıklığından (540.53 kg/da), en düşük tane verimi ise Süper 25 çeşidinin geç ekim zamanının 70x20 cm ekim sıklığından (318.57 kg/da) elde edilmiştir. Yapılan çalışmada, en yüksek protein oranı Süper 25 çeşidinde erken ekim zamanı 70x50 cm ekim sıklığında (% 25.37) saptanırken, en düşük protein oranı Sunbred 281 çeşidinin erken ekim zamanının 70x40 ve 70x50 cm ekim sıklıklarından (% 20.12) elde edilmiştir. Tanede en yüksek yağ oranı, Sunbred 281 çeşidinin erken ekim zamanının 70x20 cm ekim sıklığından (% 46.42) elde edilirken, en düşük ise Süper 25 çeşidinin geç ekim zamanının 70x50 cm (% 39.20) ve 70x40 cm (% 39.36) ekim sıklıklarından elde edilmiştir. Araştırmada dekara en yüksek yağ verimi, Sunbred 281 çeşidi erken ekim zamanı 70x20 cm ekim sıklığında (250.91 kg/da) saptanırken, en düşük değer ise Süper 25 çeşidinin geç ekim zamanının 70x40 cm ekim sıklığından (131.78 kg/da) elde edilmiştir. Karakterler arası ikili ilişkileri incelediğimizde, dekara verim ile tanede yağ oranı (r=0.446**) ve dekara yağ verimi (r=0.829**) arasında 0.01 düzeyinde olumlu ve önemli ilişkiler belirlenirken, protein oranı (r=-0.017) ile olumsuz ve önemsiz bir ilişki saptanmıştır.

SUMMARY Masters Thesis RESEARCHES ON THE EFFECT OF YIELD AND SOME YIELD COMPONENTS OF DIFFERENT SOWING DATE AND DISTANCE BETWEEN PLANTS IN ROW IN SOME SUNFLOWER VARIETIES Ahmet KÜÇÜK Trakya University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Ibrahim K. ATAKÎŞÎ 1996, Page: 103 Jury: Prof.Dr. ibrahim ATAKÎŞÎ Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT Ass. Prof. Dr. Canan A. SA?LAM The research was carried out on four different sowing densities (70x20, 70x30, 70x40 and 70x50 cm) in the two different sowing dates (early 16.04.1995-late 14.05.1995) of three hybrids sunflower varieties (Süper 25, Sunbred 281 and Pioneer 6428). The research was established in Barbaros village of Tekirdağ during 1995. The sowing was made accordig to split-plot design. All the experimental area was about 1646.4 m2 and the measurings was made on ten plants basis that were selected randomized for each plot. The results are summarized as below.The top hanked plant height in this research was measured in plots that were applied in 70x20 and 70x30 cm sowing density in late sowing date of the Pioneer 6482 (184.05 cm). The smallest was determined in 70x50 cm sowing density of the early sowing date of the Süper 25 (122.18 cm). The sowing density of 70x50 cm in early sowing date of the Suribred 281 (2.76 cm) gave the most thick stem diameter while the lowest was obtained in 70x20 cm in late sowing date of the Pioneer 6482 (1.68 cm). The greatest circumference was found in 70x50 cm sowing density in early sowing date of the Sunbred 281 (25.95 cm) while the lowest was determined on plots applied in 70x20 cm sowing density in late sowing date of the Pioneer 6482 (15.44 cm). The highest grain yield per plant was obtained in 70x50 cm sowing density in early sowing of the Sunred 281 (146.24 g), but the lowest was found in 70x20 cm sowing density in late sowing date of the Süper 25 (42.95 g) variety. The plants selected in 70x50 cm in early sowing of Süper 25 (96.55 g) gave the most grain weight/1000. The lowest value was obtained in 70x20 cm in late sowing of Sunbred 281 (40.51 g) variety. The highest grain yield per plot was obtained in 70x20 cm in early sowing of Sunbred 281 (7.57 kg) while the lowest was found in 70x20 cm sowing density in late sowing of Süper 25 (4.46 kg).The sowing density of 70x20 cm of early sowing of Sunbred 281 (540.53 kg/da) gave the highest grain yield per decar while the lowest was obtained in 70x20 cm of late sowing of Süper 25 (318.57 kg/da) variety. The highest protein rate was evaluated in 70x50 cm in early sowing of Süper 25 (% 25.37), but the lowest was observed in 70x40 cm in early sowing of Sunbred 281 (% 20.12) variety. The sowing density of 70x20 cm of early sowing of Sunbred 281 (% 46.42) gave the highest oil quantity. The lowest was determined in 70x50 cm (% 39.20) and 70x40 cm (% 39.36) in late sowing of Süper 25 variety. The highest oil quantity per decar was obtained in 70x20 cm in early sowing of Sunbred 281 (250.91 kg/da) while the lowest was found in 70x40 cm in late sowing of Süper 25 (131.78 kg/da) variety. The grain yield per decar showed significant correlations with oil quantity (r=0.446 **) and total oil yield per decar (r=0.829 **) while an insignificant negative correlation with protein rate (r=-0.017) was observed.