Trakya yöresi doğal mera vejetasyonlarının yapısı ve bazı çevre faktörleri ile ilişkileri

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ TRAKYA YÖRESİ DOĞAL MERA VEJETASYONLARIMIN YAPISI VE BAZI ÇEVRE FAKTÖRLERİ İLE İLİŞKİLERİ Canan TUNA Araştırma Görevlisi Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Fen Bilimleri Enstitüsü Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Murat ALTIN 2000, Sayfa :139 JÜRİ: Prof. Dr. Murat ALTIN Prof. Dr. A. Servet TEKELİ Prof. Dr. Yunus SERİN Araştırma, 1996-1998 yılları arasında Tekirdağ İli Çorlu İlçesi, Çanakkale İli Gelibolu İlçesi korunan alanlar ile, Edirne İli Elcili ve Musabeyli köyü otlatılan mera ve j et asyonlarında yürütülmüştür.II Araştırma, bölgede yapılacak mera ıslan çalışmalarına ön basamak oluşturarak, vejetasyon hakkında gerekli bilgileri sağlamak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada mera alanlarının floristik kompozisyonları, bitki birlikleri ve bu birliklerin toprak özellikleri ile ilişkileri incelenmiştir. Vejetasyon tabloları Braun-Blanquet metoduna göre düzenlenmiştir. örneklik alanlardan alınan kuru ot verimleri ile verimin; yöney, eğim ve yöre ile ilişkileri; meranın azalan, çoğalan ve dominant türleri, otlatma kapasiteleri ve bitki türlerinin kalite dereceleri belirlenmiştir. Araştırma alanlarında, iki bitki birliği ile bu birliklere ait beş alt birlik tespit edilmiştir. Bu birliklerden biri Vulpio ciliati-Agrostietum stoloniferae birliğidir. Bu birliğin alt birlikleri ise vicietosum hirsutae ve bothriochloetosum ischaemum' dur. îkinci bitki birliği ise Stachio smyrani -Aire turn elaganti s s imae birliği olup; alt birlikler ise trifolietosum echinati, trifolietosum hirti ve trifolietosum tomentosi'dir. Bitki birliklerini oluşturan türlerin, %13.2'si Euro- Siberian, %24.5'i Akdeniz, %62.3'ü ise geniş yayılışlı olurken, familyalara göre dağılımda ise Buğdaygiller [Gramineae(Poaceae)] %26.8, Baklagiller [Leguminosae (Fabaceae)] %30.8 ve diğer familyalardan türler %42.4 oranındadır. Yaşam süreleri yönünden türlerin oranı sırasıyla, çok yıllıklar %45.0, bir yıllıklar %52.0 ve iki yıllıklar ise %3.0 olarak belirlenmiştir.m Araştırma alanında Hemicryptophyt hayat formuna sahip türler %38.0, Therophyt' ler %55.0, Cryptophyt' ler %3.4, Chamaephyt' ler %2.1 ve Phenorophyt' ler %1.5 oranındadır. Vejetasyon çalışmalarını yaptığımız mayıs-temmuz ayları arasında araştırma alanındaki türlerin periyodisiteleri, %54'ü çiçekte, %42'si meyvede ve %4'ünün de yapraklı devrede olduğu görülmüştür. Bitki birlikleri ve alt birliklerin yayılışında toprağın P205 miktarı, pH, EC, işba % su ve total tuzun etkisi önemli, kirecin ve organik maddenin etkisi ise istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Meraların kullanma şekli kuru ot verimini önemli derecede etkilemiştir. Musabeyli köyü merası en fazla hayvan otlatılan mera alanı olup, en düşük kuru ot verimine (35.70 kg/da) sahiptir. Elcili köyü merası korunup, bazı kesimleri otlandığı için Musabeyli köyü merasına göre daha yüksek kuru ot verimi elde edilmiştir (141.00 kg/da). Otlatma yapılmayan, korunan alanlardan Çorlu ve Gelibolu'da sırasıyla ortalama kuru ot verimleri 183.05 kg/da ve 235.34 kg/da olarak bulunmuştur. Mera alanlarında eğimin artışı ile kuru ot veriminde düşme görülmüştür. Az eğimli kesimlerden (%0-5) ortalama 199.3 kg/da, daha yüksek eğimli yörelerden (%6-10) 14 7.9 kg/da kuru ot verimi alınmıştır.II Araştırma, bölgede yapılacak mera ıslan çalışmalarına ön basamak oluşturarak, vejetasyon hakkında gerekli bilgileri sağlamak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada mera alanlarının floristik kompozisyonları, bitki birlikleri ve bu birliklerin toprak özellikleri ile ilişkileri incelenmiştir. Vejetasyon tabloları Braun-Blanquet metoduna göre düzenlenmiştir. örneklik alanlardan alınan kuru ot verimleri ile verimin; yöney, eğim ve yöre ile ilişkileri; meranın azalan, çoğalan ve dominant türleri, otlatma kapasiteleri ve bitki türlerinin kalite dereceleri belirlenmiştir. Araştırma alanlarında, iki bitki birliği ile bu birliklere ait beş alt birlik tespit edilmiştir. Bu birliklerden biri Vulpio ciliati-Agrostietum stoloniferae birliğidir. Bu birliğin alt birlikleri ise vicietosum hirsutae ve bothriochloetosum ischaemum' dur. îkinci bitki birliği ise Stachio smyrani -Aire turn elaganti s s imae birliği olup; alt birlikler ise trifolietosum echinati, trifolietosum hirti ve trifolietosum tomentosi'dir. Bitki birliklerini oluşturan türlerin, %13.2'si Euro- Siberian, %24.5'i Akdeniz, %62.3'ü ise geniş yayılışlı olurken, familyalara göre dağılımda ise Buğdaygiller [Gramineae(Poaceae)] %26.8, Baklagiller [Leguminosae (Fabaceae)] %30.8 ve diğer familyalardan türler %42.4 oranındadır. Yaşam süreleri yönünden türlerin oranı sırasıyla, çok yıllıklar %45.0, bir yıllıklar %52.0 ve iki yıllıklar ise %3.0 olarak belirlenmiştir.

SUMMARY DOKTORATE THESIS SOME ENVIRONMENTAL FACTORS AND THEIR RELATIONSHIPS WITH STRUCTURE OF NATURAL PASTURE VEGETATION OF TRAKYA REGION Canan TUNA Research Assistant University of Trakya Tekirdağ Agricultural Faculty Department of Field Crops Science Institute Tekirdağ Agricultural Faculty Department of Field Crops Adviser: Prof. Dr. Murat ALTIN 2000, Pages:139 Jury: Prof. Dr. Murat ALTIN Prof. Dr. A. Servet TEKELÎ Prof. Dr. Yunus SERİN This research was carried out in Çanakkale, Edirne and Tekirdağ provinces between 1996-1998. This first trial was conducted to obtain some information about vegetation of the Regions. Floristic composition, plant associations andVI soil charactaristics in pasture were investigated. Vegetation tables were prepareted according to Braun- Blanquet method. Hay yield and its relations with side, slope and region; increasing, decreasing and dominant species; grazing capacity and finally quality degree of species were determined. In research areas, two plant associations and five sub- associations were determined. One of the associations was Vulpio ciliati-Agrostietum stoloniferae, sub-associations of this associations were bothriochloetosum ishaemum and vicietosum hirsutae. The other plant association was Stachio smyrani-Airetum elegantissi mae. Its sub- association trifolietosum echinati, trifolietosum tomentosi and trifolietosum hirti. 13.2, 24.5, 62.3% of species in plant associations were Euro-Siberian, Meditarrenean, wide disturbied elements, respectively. Disturbation according to family, Gramineae [Poaceae), Leguminosae (Fabaceae) and other family species were 27.7, 31.0 and 41.3%. In terms of life span, perennials, annuals and biannuals had 45, 52 and 3% in the vegetation. In terms of life form, hemicryptophyt, therophyt, chryptophyt, chamaephyt, phenoprophyt had 38, 55,3.4, 2.1 and 1.5% in the vegetation.VII In vegetation experiments during may and July periodisty of species was 54% at flowering stage, 42% at fruiting stages and 4% at vegetative growth stage. Amount of P2Û5, pH, EC, soil structure and total salt significantly affected plant associations and sub- associations on the other hand the effect of lime and organic matter on all associations were not significant. Hay yield had a significant effect on pasture managamant. Pasture of Musabeyli village, (Edirne) was heavily grazed pasture therefore it had the lowest hay yield (35.70 kg/da). In Elcili village the pasture was lightly grazed thus it had a higher hay yield than Musabeyli (141.00 kg/da). In Çorlu (Tekirdağ) and Gelibolu (Çanakkale) ungrazed pastures had 183.05 kg/da and 235.34 kg/da mean hay yield, respectively. Increasing slope in meadows resulted in a decreas in hay yield. In pasture with low slope (0-5%) the hay yield was 199.1 kg/da. In regions with higher slopes (6-10%) the hay yield was 147.9 kg/da. Hay yield in North, South, West, East sides of the pastures were 165.1, 171.7, 182.6, 131.6 kg/da, respectively.VIII Grazing capacity was calculated by determining number of cattle, which can graze in a 1000 da area and 180 day. According to grazing capacity, Çorlu, Elcili, Gelibolu had 51, 39, 65, respectively. The pasture area per head, in Çorlu, Elcili and Gelibolu were 20, 26 and 15 da, respectively. The species which identified in the pastures were evaulated according to visial observations. The scale ranged from 1- 10 Chrysopogon gryllvs, Koeleria cristata, Trifolium vesiculosum/ Trifolium nigrescens, Trifolium campestre, Sanguisorba minor had 10, 9, 10, 9, 9, 9, respectively. KEY WORDS: Pasture vegetatation, plant assocations, soil charecteristics, hay yield, pasture management, slope, sides, grazing capacity, quality degree.