Oltu ve Olur ilçelerinde yetiştirilen dutların (Morus spp.) seleksiyon yoluyla seçimi ve seçilen tiplerde genetik akrabalığın RAPD yöntemiyle belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, Erzurum iline bağlı Oltu ve Olur ilçelerinde 2004-2008 yılları arasında yürütülmüştür. Araştırmada sofralık, pekmezlik ve kurutmalık üretime uygun dut tiplerinin seçilmesi ve seçilen tipler arasında genetik akrabalık düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Birinci yıl (2004), 18 sofralık, 25 pekmezlik ve 11 kurutmalık dut tipi seçilmiştir. İkinci yıl (2005), 11 sofralık, 31 pekmezlik ve 12 kurutmalık dut tipi seçilmiştir. Üçüncü yıl (2006) sonunda ise 8 sofralık, 12 pekmezlik ve 6 kurutmalık olmak üzere toplam 26 adet üstün vasıflı tip belirlemiştir. Seçilen tiplerde, meyve ağırlığı 1,36-5,77 g, meyve eni 9,97-17,36 mm, meyve uzunluğu 19,75-31,03 mm, suda çözünen kuru madde miktarı %13,2-23,1, meyve suyu randımanı %30,09-75,08 ve kuru randımanı değeri %20,96-38,16 arasında değişmiştir.Seçilen tipler arasındaki genetik akrabalık düzeyi RAPD yöntemiyle belirlenmiştir. RAPD analizi için kullanılan 55 primerden amplifikasyon (sayısal çoğaltılma) durumuna göre seçilen 34'ü ile yürütülen işlemler sonucunda toplam 367 adet bant oluştuğu tespit edilmiştir. Bu bantlardan 330 adedi genotipler arasında polimorfizm göstermiştir. Elde edilen bantların polimorfizm düzeyi %55,6 (OPW08) ile %100,0 (OPA12, OPW06, OPH19, OPB08, OPW11, OPW18, OPBA06, OPBA08, OPBB04 ve OPBB07) arasında değişmiştir. Tüm bantlar değerlendirildiğinde ise polimorfik olanların oranı %89,9 olarak belirlenmiştir. Kullanılan primer başına ortalama 9,7 polimorfik bant tespit edilmiştir. 26 dut genotipi arasında en düşük benzerlik oranı (0,363) ?25 Olt 3? (Morus alba) ile ?25 Olt 18? (Morus rubra) genotipleri arasında tespit edilirken en yüksek benzerlik oranı (0,802) ise, ?25 Olt 58? (Morus nigra) ile ?25 Olu 90? (Morus nigra) genotipleri arasında tespit edilmiştir.Dut genotiplerinde yağ asidi profilleri de belirlenmiştir. Genotiplerde 13 farklı yağ asidi tespit edilmiştir. 26 dut genotipinin ortalaması dikkate alındığında, palmitik asit %41,08 oranı ile dominant yağ asidi olarak ortaya çıkmıştır. Palmitik asidi, linoleik asit (%11,89) ve oleik asit (%10,05) izlemiştir.

This study was carried out at Oltu and Olur districts belongs to Erzurum city between 2004 and 2008. It was aimed to select of mulberry genotypes that was suitable for table, pekmez and dry products and determine genetic relationships between these selected genotypes.The first year (2004) 18 genotypes for table, 25 genotypes for pekmez producing and 11 genotypes for dried production were selected. The second year (2005) 11 genotypes for table, 31 genotypes for pekmez producing and 12 genotypes for dried production were selected. At the end of the third year (2006), 26 superior mulberry genotypes (8 genotypes for table consume, 12 genotypes for pekmez producing and 6 types for dry) were determined. The avarage fruit weight, fruit width, fruit lenght, TSS, fruit juice ratio and TDW varied between 1,36-5,77 g, 9,97-17,36 mm, 19,75-31,03 mm, 13,2-23,1%, 30,09-75,08% and 20,96-38,16% among selected 26 mulberry genotypes, respectively.Genetic relationships among selected 26 superior mulberry genotypes were identified by using RAPD tecnique. A total 55 primers used for RAPD analysis, and 34 out of them were selected. These 34 primers resulted total 367 bands which 330 of them were polymorphic. The polymorphism ratio varied between 55,6% (OPW08) and 100,0% (OPA12, OPW06, OPH19, OPB08, OPW11, OPW18, OPBA06, OPBA08, OPBB04 ve OPBB07). Average polymorphic band ratio was 89,9%. Avarage 9,7 polymorphic bands per primer was obtained. The highest genetic distance (0,363) was detected between ?25 Olt 3? (Morus alba) and ?25 Olt 18? (Morus rubra), while the highest genetic similarity (0,802) was observed between ?25 Olt 58? (Morus nigra) and ?25 Olu 90? (Morus nigra) genotypes.Fatty acid profiles (FAMEs) of selected 26 superior mulberry genotypes also was identified. A total 13 different fatty acids was present in 26 mulberry genotypes. Palmitic acid (41,08%) was dominant in all mulberry genotypes, and followed by linoleic acid (11,89%) and oleic acid (10,05%).