Türkiye`de çöp yönetimi

Abstract

ÖZET Çöp yönetimi; çöp boşaltım alanlarında meydana gelen heyelan ve patlama gibi bir takım acı olaylarla Türkiye gündemine bir anda giren ve bir süre sonra da aynı hızla çıkıp giden bir konudur. Türkiye'de çöple ilgili her türlü sorumluluk, belediyelere verilmiştir. Ülke nüfusu hızla artarken, teknolojik, toplumsal ve kültürel değişmelerin etkisiyle, özellikle de nüfusun belli merkezlerde birikmesiyle üretilen çöp miktarı da buna koşut olarak artmıştır. Öyle ki, 1960Tarda Türkiye'de üretilen çöp miktarı 3-4 milyon ton iken bugün 1 5-20 milyon ton civarındadır. Yasal düzenlemelerdeki yetersizlik, belediyelerdeki gelir ve donanım eksiklikleri, konuyla ilgili eşgüdüm eksikliği başta olmak üzere pek çok olumsuzluk nedeniyle; Türkiye'deki çöp yönetiminin durumu çöplerin üretildikleri yerlerden alınıp, çöp boşaltım alanlarına gelişigüzel boşaltımından öteye gidememiştir. Bu çalışmada önce çöp ve çöp yönetimi kavramları açıklanmış; ardından başlıca çöp değerlendirme yöntemleri olan yergömütleri, kompostlama, yakma ve geri kazanım incelenmiştir. Ancak bu çalışmanın ana konusu Türkiye'deki çöp yönetiminde karşılaşılan sorunların belirlenmesi ve bunların çözümüne ilişkin bir yönetimsel örgütlenme modeli önerisinin geliştirilmesidir. Bize göre çöp kaynaklı sorunlara, sistem yaklaşımı çerçevesinde hareket eden ve bütünleşik çöp yönetimini uygulayan bir `Çöp Yönetim Birliği` en uygun çözümdür. Türkiye genelindeki belediyelerin bir araya gelmesinden oluşacak bu örgüte, kurulacak bir `Çöp Borsası` ve `Çöp Bankası` yardımcı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Çöp, çöp yönetimi, Türkiye'de çöp yönetimi, yergömütleri, kompostlama, çöp yakma, çöplerin geri kazanımı, çöp yönetiminde sistem yaklaşımı, bütünleşik çöp yönetimi, çöp yönetim birliği, çöp borsası, çöp bankası. IV

ABSTRACT Solid waste management is an important topic that constantly becomes a current issue of Turkey in areas of refuse discharging. In Turkey municipalities have all of the responsibilities of solid waste. Amount of solid waste increases parallel to the growth of population, development in social, technological and cultural changes. Thus while in 1 960s the amount of solid waste was 3-4 million metric tons, today it is about 15-20 million metric tons. Because of the difficulties such as inadequacy in legal arrangements, lack of adequate revenue equipment and coordination, the solid waste management couldn't be more than discharging the refuse haphazardly. In this dissertation, solid waste and solid waste management are discussed first. Then some types of utilizing solid waste such as landfills, incineration, composting, recovering are investigated. However the main concern of this dissertation is to identify the problems faced in solid waste management and the model of administrative organization as to solve these problems. For us the best solution is the establishment of a `National Union of Solid Waste Management` (NUO S WM) which utilizes both systems approach and integrated solid waste management for problems originating from solid waste, Also, establishment of a `Solid Waste Bank` and `Solid Waste Stock Exchange` will assist the successful operation of the NUOSWM for the benefit all the municipalities of Turkey. Key Words: Solid waste, solid waste management, solid waste management in Turkey, landfill, incineration, composting, recovering, union of solid waste management, solid waste bank, solid waste stock exchange.