Kuzey Atlantik salınımının hidrolojik değişkenler üzerindeki etkisi

Abstract

Bu çalışmada, Kuzey Atlantik Salınımı'nın yağış, akış, buharlaşma gibi hidrolojik değişkenlere etkisini araştıran yerli ve yabancı bilimsel çalışmalar derlenmiş ve Kuzey Atlantik Salınımı'nın ülkemizdeki bazı akarsu havzalarında ölçülen pik debiler üzerinde tesirinin olup olmadığı araştırılmıştır. Bunun için Türkiye genelindeki 32 adet akım gözlem istasyonunda ölçülen yıllık maksimum akım değerleri kullanılmıştır. Elde edilen akım değerlerine Student t testi ve Mann-Whitney U testi uygulanarak Kuzey Atlantik Salınımı ile maksimum akım değerleri arasında bir ilişkinin olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmada kullanılan veriler Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) Akım Gözlem Yıllıklarındaki kayıtlardan alınmıştır.Yapılan istatistiki analizler sonucunda (316, 706, 712, 713, 1401, 1905, 1907) numaralı akım gözlem istasyonlarının (1974-2000) yılları arası pik debilerinde (1955-1973) yılları arası pik debilerine göre istatistiki olarak önemli azalma olduğu belirlenmiştir. Türkiye'de Kuzey Atlantik Salınımı negatif evredeyken (1955-1973) yağışlı iklim şartları, Kuzey Atlantik Salınımı pozitif evredeyken (1974-2000) ise kurak iklim şartları hakim olduğu için bu akım gözlem istasyonlarında gözlenen pik debilerin Kuzey Atlantik Salınımı'ndan etkilenmiş olabileceği yargısına varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kuzey Atlantik Salınımı, hidrolojik değişkenler, pik debi

The North Atlantic Oscillation rainfall, flow, evaporation hydrological variables, such as researching the effect of domestic and foreign scientific studies compiled and some river basins on the measured peak flow of whether effect in our country as North Atlantic Oscillation were investigated in this study. This flow of 32 observation stations across Turkey for the annual maximum current values measured are used. Current values obtained from Student t test and Mann-Whitney U test by applying any relationship between the North Atlantic Oscillation and the maximum current value of whether has examined. The data as used in this study has taken from the current records of Electrical Power Resources Survey Administration (EIE) Annual Observation.Made as a result of statistical analysis, numbered (316, 706, 712, 713, 1401, 1905, 1907) current observation stations, between the years of (1974-2000), the peak flow were determined to be statistically significant decrease according to the years between (1955-1973). North Atlantic Oscillation in Turkey when the negative phase (1955-1973) rainy weather conditions, the North Atlantic Oscillation phase, while positive (1974-2000) dominated the arid climatic conditions, this current is observed at the observation station of the peak flow from the North Atlantic Oscillation may have influenced the judiciary has been reached.Keywords: North Atlantic Oscillation, hydrologic variables, max. discharge