Kuru sürtünme şartlarında termomekanik faktörlerin AlSi 3315 çeliğinin aşınma davranışına olan etkilerinin teorik ve deneysel araştırılması

Abstract

Ill ÖZET Bu çalışmada metal- metal teması şartlarında kuru sürtünmenin termo mekanik davranışı ile sürtünme ısısı ve yüzey sıcaklığı teorik ve deneysel olarak araştırılmıştır. Teorik çalışmada pürüzlü yüzeyler için genel bir temas modeli kurularak konik pürüzlerin taban eğimi ve temas noktasının ortalama yarıçapı ortalama yüzey pürüzlülüğü <Ra) cinsinden ampirik olarak ifade edilmiş olup, bu bağıntılar deneysel yolla desteklenmiştir. Ortalama yüzey pürüzlülüğü cinsinden bulunan i -Fadeler daha sonra teorik sürtünme katsayısı ve parlama sıcaklığı hesabı için esas almamıştır.Pürüzsel temas noktasına göre hesaplanan teorik sürtünme katsayısı adhezyon ve kopma olaylarını ifade eden iki terim ihtiva etmektedir. Teorik ve deneysel sürtünme katsayısı değerleri arasında uyum sağlamak teorik sürtünme katsayısındaki ad hesiv sürtünme katsayısının ifj ) deney şartlarına uygun seçilme- ot sine bağlıdır. Pürüzsel temas noktalarında meydana gelen parlama sıcaklığının hesabında oksitsiz ve oksitli durumlar için Archard C623 ve Quinn C1223'nin teorilerinden faydalanılmıştır. Oksitsiz halde parlama sıcaklığına etki eden faktörler ısı yoğunluğu, sürtünme katsayısı ve temas yarıçapı olduğu halde, oksitli halde bunlara ilave olarak kritik oksit film kalınlığı dikkate alınmaktadır. Pim- disk sisteminde üretilen toplam sürtünme ısısı ve görünen temas yüzeyi sıcaklığının hesabında deneysel hacim sıcaklık değerleri kullanılmıştır. Tüm hesaplar sürekli rejim şartlarına göre yapılmıştır. Aşınan yüzey tabakaları içinde açığa çıkan plastik de-formasyon ısısı yeni bir yaklaşımla teorik ifade edilmiş ve hesaplanan değerler sistemde üretilen toplam sürtünme ısı ile mukayese edilerek teorinin doğruluğu gösterilmeye çalışılmıştır. Deneysel çalışmalar AISI 3315-AISI 3150 çelik çifti üzerinde sabit hız (1 ve 2 m/s) ile değişken yük (30-300 N) ve sabit yük (30 ve 115 N) ile değişken hız (O. 26-4 m/s) şartlarında olmakIV üzere iki safhada yapılmıştır. Deneylerde aynı anda sürtünme kat sayısı ve pimin hacim sıcaklığının zamanla değişimi kaydedilerek sonuçlar mukayese edilmiştir. Kararlı sürtünme ve sürekli rejim şartları için tespit edilen de neysel sürtünme katsayısı ve sıcaklık değerleri kullanılarak teorik temas sıcaklığı ve sürtünme ısısı hesaplanmıştır. Yük ve hızın artışıyla orantılı artan temas sıcaklığı oksitlenmeyi teşvik ederek çeliğin hafif oksidasyon mekanizmasıyla aşınmasını sağlamıştır. Fe_0. oksitinin etkili olduğu şartlarda aşınma miktarı azalmıştır. Aşınan yüzey kesitlerinde mikrosertlik taraması yapılmış ve mekanik olarak etkilenen tabaka kalınlığı optik mikroskopla ölçülmüş tür. Yük ve hızın artışıyla orantılı olarak plastik deformasyon kalınlığı ve toplam plastik deformasyon ısısı artmaktadır.

SUMMARY In this study, the thermomechanical behaviours in dry sliding ?friction, the friction heat and the surface temperature in metal -metal contact conditions have been investigated theoretically and experimentally. In the theoretical study, a general contact model has been devel oped for the rough surfaces, and the base slope of conical aspei - ities and average radius of contact point have been explained em pirical as a function of the mean surface roughness (Ra). These equations have been supported by experimental method. Then the e- quations which were explained as a function of the mean surface roughness have been used to calculate the theoretical friction coefficient and the flash temperature. The theoretical friction coefficient which has been calculated according to the asperity contact point includes the terms that represent the effects of ploughing and adhesive. Being in a agreement between theoretical and experimental friction coefficients depends on choosing the value of the adhesive friction coefficient according to the test conditions. To calculate the flash temperature at the asperity contact point, Archard's E 62 3 and Quinn's C1223 thoeries have been used by con sidering without and with oxidation case. For no oxidation case, the main factors that effect on the flash temperature were heat rate density, friction coefficient and contact point radius, but in case of oxidation, addition to them the critical oxide film thickness was considered. In the calculations of total heat which is generated at the pin- on disc system and apparent contact surface temperature, the expe rimental bulk temperatures have been used. All calculations were based on the steady state conditions. The plastic deformation heat that is dissipated in the worn sur faces has been explained by a new approach theoretically, and the calculated values were compared with the total friction heat gen erated in the sliding system. It was shown that the theory wasVI true approximately. The experimental studies carried out on AISI 3315- AISI 3150 steel pair were conducted in two stages. These stages were constant speeds (1 and 2 m/s) with the variable load (30-300 N) and the constant loads (30 and 115 N) with the variable speed (0.26-4 m/s). The variation o-f the friction coe-f-f icient and the bulk tem perature of pin with the sliding time and have been recordered at the same time and the results have been compared. The theoretical contact temperature and the -friction heat have been calculated by using the experimental values of the friction coefficient in steady friction and the temperature in steady sta te. The contact temperature which increased proportional with the speed and load increases tendency to oxidation. Thus the steel has been worn by mild oxidation mechanism. The wear rate decrea ses if the conditions have oxide Fe^O. predominantly. The microhardness distribution in cross section of the worn sur face sections were determined and the mechanical effected layer thickness has been measured by optical microscope. The thickness of plastic deformed section and the total plastic deformation heat increase proportional with the speed and load.