Doğrusal programlama ve amaç programlama modellerinin akümülatör sanayiinde üretim planlamasına uygulanması

Abstract

ÖZET Verim ve verimlilik birçok kaynakta değişik alarak tanımlanmakla birlikte, hemen hemen hepsinin de özet olarak birleştikleri tanım; ` işgücü, tesis, makina parkı, sermaye, enerji, hammadde ve benzeri gibi girdi kaynaklarının en rasyonel bir şekilde kullanılması ve bu sürecin sonunda en ideal miktar ve kalitede çıktıların elde edilmesidir.` şeklindedir. işletmelerin birçok problemlerine çözüm bulabilmeleri ve başarılarını artırabilme leri, verimlilik oranlarını artırabilmelerine bağlıdır. Verim liliğe etki eden birçok faktör mevcuttur. Bu faktörlerden birisi de üretim planlamasıdır. Tez çalışması, Kayseri Organize Sanayii Bölgesinde -faaliyetl erini sürdüren bir akümülatör -fabrikasında elde bulunan mevcut kaynakların en rasyonel bir şekilde kullanılmasını sağlayacak üretim miktarlarının, piyasadan gelebilecek talep miktarları da göz önünde bulundurularak tespit edilmesi ve işletmeye maksimum kar ' ı sağlayacak üretim planlarının hazırlanması amacına yönelik olarak yapılmıştır. Çalışmalarda takip edilen yol; piyasa hakimiyeti, tezgah kapasiteleri, iş kanunu ve sözleşme kısıtları gibi faktörler, maliyetin minimize edilmesi ve bu şartlar altında kar' m amacı göz önüne alınarak çalışmalar yapılmış ve kar ' ı maksimum etmek üzere DOĞRUSAL PROGRAMLAMA modeli geliştirilmiştir. Kurulan modelin sonuçları, bilgisayarda LINDO paket programından yararlanılarak bulunduğunda, kar miktarının istenildiği gibi maksimum düzeyde olduğu, ancak bu kar'ı temin eden üretim miktarlarının piyasadan gelen talep miktarları ile uyuşmadığı gözlenmiştir. Model, bazı mamullerin talep miktarlarının çok üzerinde üretilmesini isterken, bazılarının da az üretilmesini veya hiç üretilmemesini uygun görmektedir. işletme bu durumkarşısında -fazla ürettiği mamulleri pazarlayamama, az ürettiği veya. hiç üretmediği mamullerden dolayı da pazar hakimiyetini kaybetme gibi olumsuz durumlarla karşı karşıya kalmaktadır. Tek amacı maksimum kar 'm elde edilmesi olan DOĞRUSAL PROGRAMLAMA modelinin yetersiz kaldığı bu durumda AMAÇ PROGRAMLAMA modelleri geliştirilerek, hem pazar payının korunması doğrultusunda en uygun üretim miktarları belirlenmiş, hem de bu şartlar altında maksimum kar ' m elde edilmesi sağlanmıştır. Elde edilen sonuçların değerlendirilmesi ve tavsiyeler sonuç kısmında ele alınmıştır.

SUMMARY Although output and productivity are defined differently in some works, the definition that they commanly share is that input sources such as work force, establishment, machine park, capital, energy, raw material and so on are used in a most rational manner and at the end of this process the outputs are obtained in the most ideal quantity and quality. That the enterprises can solve many of their problems and increase their succerss depends on their ability of their increasing productivity rate. There are a lot of factors affecting the productivity. One is production planning. This research study has been done with the purpose of specifying the levels of production that will enable the available sources to be used in most rational manner, by also taking into account the prospective market demand, and preparing the plans to maximise the profit for the enterprise established at Industrial Organisation Region of Kayseri. As for the method followed at the studies, the researches have been done taking into account the factors such as market domination, counter capasities, labour legistlation, contract restrictions and the aim of maximizing profit under those conditions and Linear Programming Model has been improved so as to maximize the profit. It has been observed that the level of profits is at desired mamximum level but production levels whicih provide this profit don't get along with prospective market demand when the results of the model established are taken by using the LINDO packet program from computer. While the model requires the production of same other outputs far above their market demand, it requires the production of some other outputs below their marked demand or nat at all. At this position, the enterprise faces thenegative situation such as not being able to market the products which they produced above the demand and losing the market domination because of the products which they produced less or not at all. At this situation in which LINEAR PROGRAMMING MODEL whose only aim is to get maximum profit in insufficient, by having Goal Programming Models improved, the most convenient production levels have been determined so that marketing share is protected and maximum profit has been obtained. Under these conditions, the evaluations of results obtained and suggestions have been dealt with in the final section.