Farklı ekim zamanlarının aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, 2009 yılında Erzurum kuru koşullarında aspir çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine farklı ekim zamanlarının etkilerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Üç çeşidin (Yenice, Dinçer ve Remzibey-05) ve beş farklı ekim zamanının (22 Nisan, 5 Mayıs, 15 Mayıs, 25 Mayıs ve 5 Haziran) yer aldığı çalışma Şansa Bağlı Tam Bloklar deneme deseninde ?Bölünmüş Parseller? düzenlemesine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Bir yıllık sonuçlara göre bitki boyu, tabla çapı, 1000 tohum ağırlığı, tabla başına tohum sayısı, tohum verimi, yağ oranı, ve yağ veriminin ekim zamanlarından önemli ölçüde etkilendiğini göstermiştir. En yüksek bitki boyu, dal sayısı, tabla çapı, tabla başına tohum sayısı, 1000 tane ağırlığı, tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimi 22 Nisan ekiminden elde edilmiştir. Çeşitler bitki boyu, bitki başına table sayısı, table çapı, 1000 tohum ağırlığı, table başına tohum sayısı, tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimi bakımından önemli farklılıklar göstermiştir. Diğer çeşitlerle karşılaştırıldığında Remzibey-05 daha fazla bitki başına tabla sayısı, tabla başına tohum sayısı, yağ oranı ve tohum verimine sahip olmuştur. Çeşitler içerisinde, dal sayısı, tabla sayısı, tabla başına tohum sayısı, tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimi en yüksek Remzibey çeşidinden elde edilmiştir. Araştırma sonuçları, erken ekimin aspir bitkisinin büyüme ve gelişmesi için daha uygun olduğunu; ve geciken ekimlerle birlikte çiçeklenme döneminde yaşanan donlar ve düşük sıcaklıkların döllenme ve tohum verimi üzerine olumsuz etkilerinin olabileceğini ortaya koymuştur. Bu gibi olumsuz durumların önüne geçebilmek için aspirin mümkün olduğunca erken ekilmesi büyük önem arz etmektedir. Bununla birlikte bitkilerin ekim tarihine karşı göstereceği tepkiler hakkında daha kesin sonuçlara ulaşabilmek için araştırmanın birkaç yıl daha devam ettirilmesi uygun olacaktır.

This research was conducted to determine the effects of different sowing dates on yield and yield components of safflowers cultivars under Erzurum dry conditions in 2009. The experimental design was the randomized complete block with a split plot arrangement with four replicates. In this study, two factors were tested: 3 cultivars (Yenice, Dinçer, and Remzibey-05) and five planting dates (22 April, 5 May, 15 May, 25 May and 5 June). The one-year results indicated that plant height, capitula diameter, 1000 seed weight, seed number per capitula, seed yield, oil content and oil yield were significantly affected by sowing date. The highest plant height, branch number per plant, capitula diameter, seed number per capitula, 1000 seed weight, seed yield, oil content, and oil yield were obtained from the 22 April sowing date. The cultivars differed significantly in plant height, capitula number per plant, capitula diameter, 1000 seed weight, seed number per capitula, seed yield, oil content, and oil yield. Compared to the other cultivars, the cultivar Remzibey-05 gave more capitula number per plant, seed number per capitula, oil content, and seed yield. The results of the current study showed that early sowing (22 April sowing) was more suitable for the growth and development of safflower and that with delayed sowings low temperatures and frost at the stages of flowering could have adverse effects on fertilization and seed yield. To overcome such unfavourable conditions and to obtain greater yield, safflower should be sown as soon as possible. However, the study should be continued for at least a few years to achieve a more accurate decision about the responses of the safflower cultivars to sowing dates.