Bazı siklitollerin asimetrik sentezi

Abstract

Siklitoller ailesinden, özellikle altılı ve beşli halkalı türevlerinin birçoğu, biyolojik aktiviteye sahip olup,birçoğuda doğal üründür. Bu yapılarda hidroksi grubu yerine amin, halojen, kükürt, fosfat gibi fonksiyonel gruplar bulunabilmektedir. Quercitol izomerlerinden (+)-proto-quercitol (6aa), (-)-proto-quercitol (6ab) ve (-)-vibo-quercitol (6bb) optikçe aktif olup doğada birçok bitkide bulunmaktadırlar. (+)-proto-Quercitol (6aa) quercus bitkisinden ilk defa sentezlendiğinden bu yapıdaki moleküllere quercitoller denilmektedir. Çalışmamızda Candida Cylandracea Lipase (CCL) enzimini kullanarak doğal ürün olan proto-quercitol'ün hem (+)-proto-quercitol (6aa), hem de (-)-proto-quercitol (6ab) izomerlerini yüksek enantiyo seçicilikle sentezlendi. Diğer taraftan Sporamin amino glikozit antibiyotikleri olarakta bilinen proto-quercitol'ün amino türevi olan 2-amino-proto-Quercitol (53)'ünde enantiyomer çiftlerini (53a (+)-amino ve 53b (-)-amino) ayrı ayrı sentezlendi. Asimetrik siklitol sentezleri için en önemli unsurlardan biri de uygun anahtar molekül sentezlemektir. Bunun için sentez çalışmalarında kullanılabilecek uygun yapıya sahip 58, 59, 57 molekülleri sentezlendi. 58 molekülü yüksek enantiyo seçicilikle elde edildi. Bu anahtar molekül proto- ve neo-quercitol izomerlerinin sentezi için uygun asimetrik moleküllerdir. Bu molekülün yanı sıra rasemik olarak 59 ve 57 moleküllerini de anahtar molekül olarak elde edildi.

Several derivatives of cyclitols family, especially kind of cyclohexane and cyclopentane structure, have biological activity. Some of the cyclitols derivatives are naturally products. Amino, halogen, thyyol, phosphate groups instead of hydroxy groups may be statement in this structure. (+)-proto-quercitol (6aa), (-)-proto-quercitol (6ab) ve (-)-vibo-Quercitol (6bb) from quercitols family are chiral compounds in some of plants. These compounds called as quercitols, because proto-quercitol were firsly isolated from Quercus plant.İn this study, we were used Candida Cylandracea Lipase (CCL) enzyme as a asymmetric reagent for enantioselective syntheses of (+)-proto-quercitol (6aa) and (-)-proto-quercitol (6ab). On the other hand, (+)-amino-53a and 53b (-)-amino-proto-quercitol, as know that sporamin amino glycozide antibiotics, were synthesized by a easy method.Most important subject for asymmetric synthesis of cyclitols was corresponding key compounds for synthetic study. Therefore, 58, 59, 57 compounds were synthesized for using in asymmetric syntheses. 58 compound was obtained by high enantiomeric excess, which compound was correspond compound for synthesis of proto- and neo- quercitols. In addition to 57 and 59 compounds were synthesized as a key compound for racemic cyclitols syntheses.