218 no`lu şer`iyye sicili defteri transkripsiyon ve değerlendirme (H.1312-1317/M.1894-1899)

Abstract

ÖZET Doktora Tezi BAZI YERLİ VE YABANCI KAYISI ÇEŞİTLERİNİN ERZİNCAN (TÜRKİYE) KOŞULLARINDAKİ VEJETATİF VE GENERATİF GELİŞME DURUMLARININ VE DONA DAYANIM DERECELERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Yaşar ERTÜRK Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Muharrem GÜLERYÜZ Bu çalışma, Erzincan koşullarında bazı yerli ve yabancı kayısı çeşitlerinin gelişim durumları ve dona dayanım derecelerinin belirlenmesi amacıyla, Royal, Perfection, Hungarian Best, Hasanbey, Karacabey, Rakowsky, Luizet, Silistre de Rona, Kishnewsky, Casna Drenova, Polonais, Proyma ve Paviot çeşitlerinde 2001-2004 yılları arasında yürütülmüştür. Vejetatif gelişme seyirleri çeşitlere ve yıllara göre farklılık arzetmiş, hem ortalama sürgün uzunluğu hem de sürgün kalınlığı bakımından 2002 yılında Royal (25.50 cm-3.46 mm), 2003 yılında Hungarian Best (54 cm-6.50 mm) çeşitleri en yüksek gelişimi göstermiştir. Çeşitlere ait fidanlarda gövde çap gelişimleri en fazla olan çeşit Hungarian Best (14.95 mm) olmuş, gövde çapının aylara göre sigmoid bir gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Ortalama sürgün sayısı her iki yılda da Paviot çeşidinde en yüksek (32.75 ve 32.25 adet) bulunmuştur. Kayısı çeşitleri içinde ortalama yaprak alanı en büyük olan çeşit Karacabey (26.35 cm2) olarak saptanmıştır. Generatif gelişme ile ilgili değerlendirmelerde ise, 2004 yılında Proyma haricindeki tüm çeşitlerin çiçek açtığı ve meyve tuttuğu, bunlardan Luizet çeşidinin en geç çiçeklendiği gözlenmiştir. Kayısı çeşitlerinin dona dayanıklılıklarını belirlemek amacıyla her iki yılda da (2002-2003 ve 2003-2004) dinlenme başlangıcı (Kasım), dinlenme ortası (Ocak) ve dinlenme sonunda (Mart) alınan tomurcuklarda farklı sürelerde (0, 4, 8 ve 16 saat) yapılan suni don testlerinde (-20°C) en dayanıklı çeşitler denemenin 1. yılında I. dönemde Paviot (%7.69), II. dönemde Polonais (%22.72), III. dönemde ise Royal (%3.70) iken 2. yılda I. ve II. dönemlerde Hungarian Best (%4.I2 ve %18.51), III. dönemde ise Luizet (%2.77) olmuştur. Don testine maruz bırakılan tomurcuklarda zararlanma oranı ile elektriksel iletkenlik (E.İ) ve iletkenlik oranları (l.O) arasında pozitif, tomurcukların su içeriğiyle ise negatif korelasyonlar tespit edilmiştir. Kayısı çeşitlerinde don testlerinin yapıldığı dönemlerde toplam şeker, protein ve lipit miktarları dinlenmenin başlangıcından sonuna değin artmış, nişasta ise azalmıştır. Tomurcukların canlılık oranları ile toplam şeker (r=0.264** ve r=0.4l6**), nişasta (r=-0.213*), protein (r=0.2l5* ve r=0.373**) ve yağ miktarları (r=0.344**) arasında korelasyonlar saptanmıştır. Aynı zamanda bu dönemlerde tomurcukların bitki besin elementi içeriklerinin canlılık oranlarıyla ilişkisi ilk yıl N, P, Fe ve Zn; 2. yıl ise N, P, K, Fe, Mn ve Zn içerikleri ile pozitif ilişkili bulunmuştur. 2004, 174 sayfa Anahtar Kelimeler: Primus armeniaca L, vejetatif gelişim, generatif gelişim, soğuğa dayanıklılık, suni don testi

ABSTRACT Ph. D. Thesis A STUDY ON THE DETERMINATION OF VEGETATIVE AND GENERATIVE GROWTH AND COLD HARDINESS DEGREES OF SOME DOMESTIC AND FOREIGN APRICOT CULTIVARS IN ERZİNCAN (TURKEY) CONDITIONS Yaşar ERTÜRK Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof. Dr. Muharrem GÜLERYÜZ This studuy was carried out to determine growth and cold hardiness of some domestic and foreign cultivars sucli as Royal, Perfection, Hungarian Best, Hasanbey, Karacabey, Rakowsky, Luizet, Silistre de Rona, Kishnewsky, Casna Drenova, Polonais, Proyma and Paviot cultivars in Erzincan conditions between 200 1 and 2004. Vegetative growth varied among cultivars, Royal showed the best growth for the first year in terms of both shoot length and shoot diameter as 25.50 cm and 3.46 mm respectively whereas Hungarian Best had the longest and thickness shoot as 54.00 cm and 6.50 mm respectively. Hungarian Best demonstrated the best growth in terms of trunk diameter with 5.38 mm and 14.95 mm in both years, and trunk diameter showed a sigmoid growth according to months. Among the cultivars used in this study, the number of the mean shoots were the most in Paviot as 32.75 and 32.25 respectively in both years. The cultivar which had the most leaf area was Karacabey (26.35 cm`). All cultivars except Proyma bloomed and gave fruit and among these cultivars, Luizet determined latest flowering cv. The buds sampled in early dormancy (November), in middle dormancy (January) and the end of dormancy (March) for both two years were subjected to artifical freezing test (-20°C) for different periods (0, 4, 8 and 16 hours) to determine cold hardiness of apricot cultivars. The most resistant cultivars at -20°C were Paviot (7.69%) in the first period, Polonais (22.72%) in the second period, Royal (3.70%) in the third period for the first year whereas Hungarian Best (4.12 and 18.51%) in the first and second periods, and Luizet (2.77%) in third period, injurance rates of the buds subjected to freezing test showed positive correlation with electrolitic condictivity and conductivity rates whereas they demonsrated negative correlation with water content of the buds. Total sugar, starch, protein and lipid amounts of apricot culticvars increased from the beginning to the end of dormancy during freezing test periods. Viability of buds correlated significantley with total sugar (r=0.264** and r=0.416**), starch (r^-0.213*), proteins (r=0.215* and r=0.373**) and lipits (r=0.344**) contents. Moreover, it was determined that there were significant positive corelations between viability of buds and nutrients such as N, P, Fe and Zn for the first year, and N, P K, Fe, Mn and Zn for the second year. 2004, 174 pages Key Words: Primus armeniaca L, vegetative growth, generative growth, cold hardiness, artifical freezing test