Ahmet Hamdi Tanpınar`ın roman ve hikayelerinde tipler

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Huzur, Aydaki Kadın ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanları ile Yaz Yağmuru ve Abdullah Efendi 'nın Rüyaları adlı hikâyeleri figüratif yapı temelinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı Ahmet Hamdi Tanpınar'ın roman ve hikâye kişilerinin tipik ve karakteristik özelliklerini belirtmektir. Sonuçta görüldü ki roman ve hikayelerdeki tipler, karakterler aşk, sanat, musiki, medeniyet, milli kültür, tarih, mazi, yenilik, gelişme ve yaşamda insanın yeri gibi konularda birbirlerine yakın duyarlılıklar göstermişlerdir. Ayrıca roman kahramanları ile Tanpınar arasında kuvvetli bağlar olduğu anlaşıldı. Huzur romanının kahramanı Mümtaz hem fikri yönüyle, hem de şahsi yaşantısıyla Tanpınar'ı yansıtır. Diğer romanlarında da Cemal, îhsan, ismail Molla, Selim, Hayri îrdal karakterlerinde Tanpınar'dan izler görmek mümkündür. Romanlarda kadın kahramanlar -Nuran, Atiye Harımı, Sabiha- merkez kişilerin şahsi maceralarını temsil ederler. Bu temsil bazen doğaya, sanata, tarihe aktarılarak genişletilir. Çalışmanın diğer bir amacı da kahramanların yapılarından hareketle Tanpınar'ın sanatçı duyarlılığını roman dünyasında görebilmekti. A. Hamdi Tanpınar, yeni dünya düzeninde kültürel gelişimimiz için geçmiş değerlerimizin batının modern anlayışıyla yeniden yorumlanarak hayatımıza aktarılmasını teklif eder. Amaç ve içeriğiyle bu inceleme, karşılaştırma yöntemini kullanarak yapılmış figüratif yapı incelemesidir.

SUMMARY (ABSTRACT) In that work novels of Ahmet Hamdi Tanpınar Huzur (Peace, 1949), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (Institute for Setting Watches, 1962), Sahnenin Disindakiler (Those Outside the Scene, 1973), Mahur Beste (Mahur Tune. 1975), and Aydaki Kadm (Woman in the Moon, 1987 ), and his stories Abdullah Efendi'nin Rüyaları (Abdullah Efendi's Dreams, 1943), Yaz Yağmuru (Summer Rain, 1955)had been examined in the figurative structure. The aim of the work is to express typical and characteristic features of charecters in Ahmet Hamdi Tanpmar's novels and stories. Eventually charecters in novels and stories had been shown sensitivity to each other in subjects such as; love, art, music, civilizaion, national culture, history, the past, newness, development and the place of human beings in the life. Furthermore a potent relationship between Tanpmar and Novel's heroes was unterstood. The hero of Huzur Novel Mümtaz reflects Tanpmar not only with his thought side but also his lifestyle. It is possible to see traces of Tanpmar from his other novels' charceters Cemal, İhsan, Ismail Molla, Selim, Hayri İrdal. The heroines of his novels; Nuran, Atiye Hanım, Sabiha symbolize personal advanture of main charecters. This representation sometimes was enlarged with transfered to nature, art and history. To saw Tanpmar's artist sensitivity with structure of his heroes was another aim of this work. Ahmet Hamdi Tanpmar offers that our old values with the modern regularity of the West by being re-commented on is transfered into our life for our cultural development on the global regularity With aim and its content this observation is a figurative structure observation which had been done by using comparison method. 124