Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik duygusu üzerine bir araştırma

Abstract

Milli Eğitim Bakanlığı lköğretim Müfettişlerinin Tükenmişlik DuygusuÜzerine Bir Araştırma-Adnan ENG NÖZETBu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim müfettişlerinin sahip olduklarıtükenmişlik duygusunun `duygusal tükenme', `duyarsızlaşma' ve `kişisel başarı'boyutlarında hangi düzeyde olduğunu ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma ileayrıca, tükenmişlik duygusunun `cinsiyet, yaş, medeni durum, müfettişlikteki kıdem,öğretmenlikteki branş, müfettişlikten önceki çalışma hayatındaki yöneticilik görevi,öğrenim durumu, görev yapılan il, aynı ilde görev yapma süresi, birlikte çalışılanilköğretim müfettişi sayısı, elde edilen doyum alanı ve stres yaratan görev çeşidi'değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının saptanması amaçlanmıştır.Betimsel tekil tarama modeli niteliğinde olan bu araştırmada, ilköğretimmüfettişlerinin kişisel nitelikleri ve meslekleriyle ilgili algılarına ilişkin bilgiler içinaraştırmacı tarafından hazırlanan ve 12 sorudan oluşan `Kişisel Bilgi Formu' iletükenmişlik düzeyleri hakkında veri toplamak amacıyla `Maslach TükenmişlikÖlçeği' (Maslach Burnout Inventory) kullanılmıştır. Veri toplama araçlarıbirleştirilerek tek form haline getirilmiş ve beraber uygulanmıştır. Maslach veJackson (1981) tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Ölçeği, toplam 22maddeden oluşan ve tükenmişliği üç boyutta değerlendiren bir ölçektir. Çam'ın(1993) ve Ergin'in (1993) ayrı ayrı Türkçe'ye çevirerek geçerlik ve güvenirliksınamasını yaptıkları ölçeğin boyutları olan `Duygusal Tükenme' 9 maddeden,`Duyarsızlaşma' 5 maddeden, `Kişisel Başarı' ise 8 maddeden oluşmaktadır.Araştırmanın evrenini, Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerde görev yapanilköğretim müfettişleri oluşturmuştur. Araştırma, evrenin tümü üzerindeyapıldığından, örneklem alma yoluna gidilmemiştir. Araştırma için gönderilenanketlerin % 82'si geri dönmüş, 197 anket üzerinde işlem yapılmıştır.Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS programıile bilgisayar ortamında yapılmıştır. Verilerin analizinde, frekans ve yüzde dağılımı,aritmetik ortalama ve standart sapma, t testi, tek yönlü varyans (Anova) testi, Scheffeve Dunnett C testlerinden yararlanılmıştır.Araştırmada elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir:Araştırmada, ilköğretim müfettişlerinin genel olarak tükenmişlik duygusunuorta düzeyde yaşadıkları bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar, ilköğretimmüfettişlerinin tükenmişlik duygusunu, duygusal tükenme boyutunda orta düzeyde,duyarsızlaşma boyutunda düşük düzeyde, kişisel başarı boyutunda ise orta düzey iledüşük düzey arasındaki sınırda yaşadıklarını göstermektedir.Bayan ilköğretim müfettişleri duygusal tükenme boyutunda erkekmeslektaşlarına göre daha yüksek tükenmişlik yaşamaktadırlar. lköğretimmüfettişlerinin yaşı ilerledikçe tükenmişlik düzeyleri azalmaktadır. Evli ancak ailesiayrı kentte yaşayan ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyleri tüm boyutlardaevli olanlara göre anlamlı şekilde yüksektir. Öğretmenlikte sınıf öğretmenliği yapanilköğretim müfettişleri, branş öğretmenliği yapan meslektaşlarına göre anlamlışekilde daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. Müfettişlikten öncekiçalışma hayatında yöneticilik görevi yapmayan ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlikdüzeyleri anlamlı şekilde yüksektir. lköğretim müfettişlerinin eğitim düzeyi ileduygusal tükenme arasında doğru bir orantı olup, eğitim düzeyi yükseldikçe duygusaltükenme düzeyi de yükselmektedir. lköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyi,mesleğin ilk yıllarından itibaren artmaya başlamakta, on yıldan sonra düşüşegeçmektedir.lköğretim müfettişi ihtiyacının fazla olduğu illerde görev yapan ilköğretimmüfettişleri daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. Aynı ilde 4-6 yıl süreylegörev yapan ilköğretim müfettişleri, 10 yıl ve daha fazla süreyle görev yapanlardananlamlı şekilde daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. En düşüktükenmişlik düzeyleri 21-30 kişilik meslektaş grubuyla çalışan ilköğretimmüfettişlerinde bulunmuştur. lköğretim müfettişleri mesleklerinden en çok sosyaldoyum elde ederken, en az doyumu ekonomik alanda elde etmekte ve ekonomikdoyum elde edenlerin tükenmişlikleri en yüksek düzeydedir. En fazla stres yaratangörev alanı değişkenleri ilköğretim müfettişlerinin tükenmelerine etki etmemektedir.

A Research on the Burnout Feeling of Primary School Education Inspectors ofMinistry of National Education-Adnan ENG NSUMMARYThis research?s aim is to determine the level of burnout in the subscales ofemotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment; experiencedby the primary education inspectors of the National Education Ministry. It also aimsto determine if the burnout level differentiates according to the following variables:gender, age, marital status, length of service as a inspector, the branch as a teacher,the administrative duties prior to becoming a inspector, level of education, the countystationed in, the length of time in the same county, the number of inspectors workedwith, the areas of satisfaction, and the kind of duties that creates stress.This research used a descriptive singular screening model. A ?PersonalInformation Form? consisting of 12 questions, prepared by the researcher, was usedto collect data regarding the personal characteristics and the perceptions related to theprofession. The Maslach Burnout Inventory was also used to collect data about thelevel of burnout experienced by the primary education inspectors. The tools used togather data were combined into a single form and applied together. The MaslachBurnout Inventory was developed by Maslach and Jackson (1981), consists of 22questions and is a survey that measures burnout level in three categories. Theinventory, which was translated into Turkish by Cam (1993) and Ergin (1993)independently, and was tested for effectiveness and reliability. The three categories ofthis inventory are: Emotional Exhaustion consisting of 9 questions, Depersonalizationconsisting of 5 questions and Personal Accomplishment consisting of 8 questions.The field of research is made up of Primary Education Inspectors who wereserving in the counties of The South Eastern Anatolia Region. Since the research wasdone on the entire region, sampling was determined to be redundant. 197 surveys, %82 of these surveys were returned and processed.The statistical analysis of the data gathered by this research was done on acomputer environment using the SPSS program. The following tests were utilized inthe analysis of the data: frequency and percentage distribution, average and standarddeviation (declination), t test, single aspect variance (Anova) test, Scheffe andDunnett C test.The findings of the research are summarized below:In the research it was discovered that in general the primary educationinspectors experienced a medium level of burnout. The results also show that theprimary education inspectors experience a medium level of burnout in the category ofEmotional Exhaustion, a low level of burnout in Depersonalization and in thecategory of Personal Accomplishment they experienced a burnout somewhere aroundthe border of low and medium level.Female primary education inspectors experienced a higher level of burnout inthe emotional exhaustion category. The level of burnout in primary educationinspectors decreased with age. Primary education inspectors who are married, butliving in a separate city, experiences significantly higher levels of burnout in allcatagories compared to inspectors who are married and not separated from theirfamilies. The primary education inspectors who were previously a classroom teachersexperienced a significantly higher level of burnout compared to their colleagues whowere specialized in a specific branch. The level of burnout was significantly higherfor the primary education inspectors who had not been in an administrative positionin their professional life prior to becoming a inspector. There was a directlyproportional relationship between the inspectors level of education and the levels ofemotional exhaustion experienced. In other words, as higher educational level?sincreased, the level of emotional exhaustion experienced by the primary educationinspectors also increased. The burnout level of primary education inspectors tends toincrease at the beginning of job tenure years, after ten years it goes to decrese.The primary education inspectors worked in counties with a greater need forinspectors experienced higher levels of emotional exhaustion. The primary educationinspectors who worked in the same county for approximately 4-6 years experienced ahigher level of emotional exhaustion than the ones who had been there over 10 years.The lowest burnout levels were discovered amongst the primary education inspectorswho work in groups of 21-30 colleagues. The primary education inspectors obtainedthe highest levels of professional satisfaction from their social status. They reportedthey were least satisfied with their economic status. The ones with the most economicsatisfaction are the ones that experienced the highest levels of burnout. The inspectorsburnout was not influenced by the job areas that are most stressful.