Kayseri civarındaki bazı kaplıcalarda radyoizotop tayini

Abstract

Ill KAYSERİ CİVARINDAKİ BAZI KAPLICALARDA RADYOİZOTOP TAYİNİ ÖZET Bu çalışmada elle taşınabilir bir Nal(Tl) dedektörlü sayma sistemi kullanılarak Kayseri'deki Hacı Veli ve Tekgöz kaplıcalarının sularında radyoizotop tayini yapıldı. Ölçme sistemi önce laboratuar ortamında denendi. / fid 'den büyük 5 jud 'den küçük bir aktiviteye sahip olan l31Cs test kaynağı ile sistemin kalibrasyonu yapıldıktan sonra laboratuar ortamında mCo ve 137Cs test kaynakları kullanılarak ölçümler alındı. Origin 7.0 yazılım programı kullanılarak her iki radyoizotop için enerji-sayım grafikleri çizildi ve izotop analizi yapıldı. Çizilen grafiklerden iki radyoizotop için karakteristik pik enerjileri tespit edildi ve teorik olarak bilinen değerle karşılaştırıldı. Böylece izotop analizinde sistemin ^Co ve ulCs radyoizotoplarım belirlediği gözlendi. Daha sonra ilgili kaplıcaların halk tarafından kullanılan havuzlarında su ile dedektörün doğrudan teması sağlanarak her kaplıca için farklı zaman aralıklarında ölçüm yapıldı. Sistem tarafından dosyalar halinde kayıt edilen bu ölçümler, sistem programının yüklü olduğu bir bilgisayar ile bağlantı sağlanarak analiz edildi. Hacı Veli kaplıcasında, farklı zaman aralıklarında alman dört ölçümün her biri için radyoizotop analizi yapıldı. Bu analiz sonucu; 232Th izotopu üç kez, 51Co izotopu iki kez ve 22Na, S9Rb, 9lSr, 5*Co, %2Br, 95Nb, 96Nb, 96Tc, n6Cs izotopları ise bir kez tespit edildi. Aynı şekilde, Tekgöz kaplıcasından alman üç ölçüm için yapılan izotop analizinde ise; S2Br, 95Nb, 96Nb, 96Tc, 136Cs, ^Th izotopları üç kez, 22Na, 5SCo, 241 Am izotopları ise bir kez tespit edildi. Sonuç olarak, her bir kaplıcadaki ölçümlerde tekrarlanan radyoizotopların kesin olarak mevcut olduğu, bir kez gözlenen radyoizotopların ise muhtemelen mevcut olabileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu iki kaplıcadan alman her bir ölçüm için Origin 7.0 grafik programı kullanılarak enerjiye karşı sayım grafiği çizilmiştir. Anahtar Kelimeler: Radyoizotop, Sintilasyon Dedektörü, Termal Kaplıcalar, İzotop Analizi, Nal Dedektörü

IV DETERMINATION OF RADIOISOTOPES IN SOME THERMAL SPRINGS IN KAYSERİ REGION ABSTRACT In this study, the determination of radioisotopes was made by using a portable counting system with a Nal(Tl) detector in Hacı Veli and Tekgöz thermal springs waters. The measuring system has been checked firstly in laboratory conditions. After calibrating the measuring system by using a I3? Cs test source with movement activity ranging from 1 fxd to 5 fid, the measurements were performed with 60 Co and 137 Cs test sources in laboratory conditions. The energy-counting diagrams were drawn for both radioisotopes by using Origin 7.0 graph program and isotope analysis was carried out. The characteristic peak energies were determined from graphs for both radioisotopes and results were compared with theoretical values. Thus it was observed that the system determines 60 Co and 137 Cs radioisotopes. Then, the measurements were carried out at different time intervals by providing a direct contact between the water and the detector in public pools of each these thermal springs. These measurements, which were recorded as a file format by the system, were analyzed by linking with computer, which has a system program. In Hacı Veli thermal spring the radioisotope analysis was carried out for each of four measurements, which was taken at different time intervals. As a result of this analysis, the radioisotope 232 Th three times, the radioisotope of S7 Co two times and 22Na, 89 Rb, 91 Sr, 58Co, 82Br, 96Nb, 96Nb, 96Tc, 136Cs radioisotopes one times were observed on these four measurements. In the same way, in the analysis of three measurements taken from Tekgöz thermal spring, the radioisotopes 82Br, 95Nb, 96Nb, 96Tc, 136Cs and 232 Th three times and 22Na, 58Co, 241Am radioisotopes one times were observed. In conclusion, it was concluded that the radioisotopes are exist if they were observed more than ones, and the radioisotopes are probably exist if they were observed just one times. Furthermore, energy versus counting graph was drawn for each measurement was taken both thermal springs by using Origin 7.0 graph program. Keywords: Radioisotopes, Scintillation Detector, Thermal Springs, Analysis of Radioisotopes, Nal Detector