Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde (TRA I bölgesi) çiftçilerin riske karşı tutumları ve olası sigorta primlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

Tarım sektörü, birçok nedenden dolayı ekonomideki stratejik işlevini sürdürmektedir. Ancak bu sektör, üretim yapısından kaynaklanan doğal, sosyal ve ekonomik risklerle karşı karşıyadır. Bu çalışmada TRA I Bölgesinde faaliyet gösteren tarım işletmelerinde çiftçilerin riske karşı tutumları ve olası sigorta primlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Amaca ulaşmak için; Multinomial Logit, Faktör Analizi, Kümeleme Analizi, Binomial Logit, Sıralı Logit Modeli, Analitik Hiyerarşi Süreci, Bulanık Eşli Karşılaştırma, Tobit ve Sayma Veri Modeli kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bazı sonuçlar şu şekildedir: Çiftçiler, tarım sigortası yaptırırken prim ödemelerini ilk olarak ?Hasat sonu?, daha sonra sırasıyla ?Peşin (%5 indirimli)?, ?Taksitli? ve ?Dönem ortası? yapmayı tercih etmektedirler. Çiftçiler tarım sigortası yaptırırken, öncelikle ?Tüm ürünlerde isteğe bağlı sigorta?, daha sonra sırasıyla ?Hayvansal ürünlerde zorunlu, bitkisel ürünlerde isteğe bağlı sigorta?, ?Tüm ürünlerde zorunlu sigorta? ve ?Bitkisel ürünlerde zorunlu, hayvansal ürünlerde isteğe bağlı sigorta? kriterine yer vermektedirler. Sigorta prim fiyatı arttıkça sigortalatılmak istenen hayvan sayısı azalmaktadır. Hayvan hayat sigorta prim fiyatı 1TL arttığında sigortalatılmak istenen hayvan sayısı yaklaşık 0.03 baş azalmaktadır. Tarımdan elde edilen gelir %1 arttığında, sigortalatılmak istenen hayvan sayısı %1.75 azalmaktadır. Tarımsal üretime ayrılan bütçe %1 arttığında sigortalatılmak istenen hayvan sayısı %1.56 artmaktadır. Hayvanların hastalanma ihtimali %1 arttığında sigortalatılmak istenen hayvan sayısı %0.61 artmaktadır. Hayvan hayat sigortası prim fiyatı %1 arttığında, sigortalatılmak istenen hayvan sayısı %0.87 azalmaktadır.

Agricultural sector maintains its strategic function in economy for several reasons. However this sector faces some social, economical and natural risks stemming from its structure of production. The objective of this study is to determine the attitudes of the farmers towards risks and possible premium levels for insurance. In order to realize the objective, Multinominal Logit, Factor Analysis, Cluster Analysis, Binominal Logit, Ordered Logit Model, Analytical Hierarchy Process, Fuzzy Pairwise Comparison, Tobit and Count Data Model were used. The following are some of the conclusions of the study: With regard to the preferences of paying the premiums while buying agricultural insurance, the farmers first prefer the option of ?Paying at the end of the harvest, and then they prefer ?Paying cash with 5% reduction?, ?Paying in installments?, ?paying at the mid-term? options respectively. While buying agricultural insurance the farmers first take the ?voluntary all products insurance? into consideration then ?mandatory animal insurance and voluntary plant insurance? options. The number of animals to be insured decrease as the level of insurance premiums increases. The number of animals decreases by 0.03 head as the level of insurance premium increases one folds. The number of animals to be insured decreases 1.75% as the agricultural income level increases by 1%. The number of animals to be insured increases 1.56% as the budget level allocated to agriculture increases by 1%. The number of animals to be insured increases 0.61% as the level of the probability of a disease for animals increases by 1%. The number of animals to be insured decreases 0.87% as the level of insurance premiums increase by 1%.