Medenî Usûl Hukukunda yetki sözleşmeleri

Abstract

Kamu otoritesi ile çevrelenmiş olan medenî usûl hukukunda, emredici kurallar hâkim durumda bulunmakta; taraflar maddi hukukta sahip oldukları şekilde mutlak bir tasarruf serbestisine, yani sözleşme özgürlüğüne sahip bulunmamaktadırlar. Taraflara usûl kuralları üzerinde tasarrufta bulunabilme imkânı, kanun tarafından çok sınırlı hallerde tanınmıştır. İnceleme konumuzu oluşturan ?yetki sözleşmesi? de bu sınırlı hallerden biridir. Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu'nun 22. maddesinde düzenlenmiş olan sözü geçen müessese, taraflara uyuşmazlığın hangi mahkeme tarafından görüleceği hususunda bir sözleşme yapma fırsatı sunmaktadır. Bunun sonucunda, taraflar kanun koyucunun öngördüğü sınırlar dâhilinde, istedikleri mahkemeyi yetkili kılmak konusunda usûlî bir özgürlüğe kavuşmaktadırlar. Kanun'da birtakım yetki kuralları yer almakla birlikte, kanun koyucunun her somut olayda tarafları tatmin edici, onların çıkarlarına uygun yetki kurallarını düzenlemesi oldukça güçtür. Bu sebeple, kanun koyucu yetkiye ilişkin kurallar koyma hususunda, tarafların iradelerine de geçerlilik tanınması gerektiği kanaatine varmış ve kendi çizdiği sınırlar içerisinde onların kendi menfaatlerine uygun bir yetkili bir mahkeme tesis etmelerine izin vermiştir.

In the law of civil procedure restricted by public authority, imperious rules predominate and the parties do not possess an unconditional freedom of disposition, in other words latitude in agreement, which they possess in private law. The parties are given by the law the authorization to retrench on the rules of procedure under restricted conditions. ?Prorogation of jurisdiction?, which comprises our subject of research, is one of these exceptional conditions. The above mentioned concern, established in the 22nd item of ? Civil Procedural Code` offers the parties the opportunity to make a contract on the location of the court in which the disagreement will be dealt with. As a result, the parties attain, within the limitations established by the legislative, a procedural latitude in rendering authorized the court of law they prefer. Even though some regulations for jurisdiction are present in the law, it is rather difficult for the legislative to organize regulations of jurisdiction which are satisfactory for the parties in each individual case. Consequently, the legislative has reached the conclusion that it is essential to validate the parties? volition in organizing the regulations on jurisdiction and permitted them to appoint, within the limitations established by the legislative, an authorized court of law that is to their own benefit.