Yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunması

Abstract

Islahçı hakkı, bitki çeşitleri üzerinde tanınan bir fikri mülkiyet hakkıdır. Bitki çeşitleri üzerinde ıslahçı hakkı tanınmasının amacı, ıslah faaliyetini teşvik etmektir. Islah faaliyetinin amacı ise, yüksek verimliliğe sahip, hastalıklara karşı dayanıklı ve kaliteli bitki çeşitleri elde etmektir. Türkiye'de bitki çeşitleri üzerindeki ıslahçı hakkı, 8 Ocak 2004 tarihli ve 5042 sayılı Kanun ile düzenlenmiştir. Kanun, UPOV Sözleşmesi (Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Hakkında Uluslararası Sözleşme) ve Avrupa Birliği Topluluk Bitki Çeşidi Haklarına ilişkin Konsey Tüzüğü'nü temel almaktadır. Islahçı hakkının tanınabilmesi için, bitki çeşidinin, yeni, farklı, yeknesak, durulmuş ve uygun bir çeşit ismine sahip olması gerekmektedir. Islahçı hakkı, sahibine, çeşidin üretimi, çoğaltımı, çoğaltım amacıyla hazırlanması, satışa arz edilmesi, satılması veya diğer şekillerde piyasaya sürülmesi, ihraç edilmesi, ithal edilmesi ve depolanması yetkilerini tanır. Bu yetkilerin sınırlandırılma hallerinden biri olan çiftçi istisnası, ıslahçı hakkının korunmasına ilişkin düzenlemelerde önemli bir yer teşkil eder. Islahçı hakkı, hukuki işlemlere konu olabileceği gibi; hakkın tecavüze uğraması halinde, hak sahibi, hakkını korumak için, Kanun'da öngörülmüş olan hukuk ve ceza davalarını açabilir. Türkiye'de uygulaması yeni yeni gelişmekte olan bu fikri mülkiyet hukuku düzenlemesi, gitgide artan ıslahçı hakkı tescil başvuruları ve Türkiye'nin 18 Kasım 2007 tarihi itibariyle UPOV'a üye olması ile birlikte daha da önem kazanmıştır.

The breeder?s right, is an intellectual property right recognized on plant varieties. The reason to recognize a breeder?s right on plant varieties is to promote the breeding activities. The reason of the breeding activity is to obtain high quality plant varieties, resistant to diseases and having a high degree of productivity. In Turkey, the breeder?s right on plant varieties is regulated by the Law dated 8 January 2004 and numbered 5042. The Law is based on the UPOV Convention (International Convention on the Protection of New Plant Varieties) and the European Union Council Regulation regarding the Community Breeder?s Rights. In order for a breeder?s right to be granted, the plant variety has to be new, distinct, uniform, stable and has to have a suitable variety denomination. The breeder?s right provide to the right holder the power of production, propagation, preparation for propagation, exposition for sale, sale or marketing by other methods, exportation, importation and storage of the variety. The agricultural exemption which is one of the restriction circumstances of these powers has an important place in the regulations concerning the protection of the breeder?s right. The breeder?s right can be subject to legal transactions. In case of an infringement of the right, the right holder, in order to protect the right can proceed with the civil or criminal actions regulated in the Law. This intellectual property law regulation whose practice is developing day by day in Turkey is becoming more important with the increasing number of breeder?s right registration applications and the membership of Turkey to the UPOV on 18 November 2007.