Çeşitli bitkilerden elde edilen uçucu yağların depolanmış ürün zararlısı böcekler üzerindeki öldürücü etkilerinin araştırılması

Abstract

Türkiye'nin değişik bölgelerinden İzmir kekiği Origanum onites L., beyaz kekik Origanum majorana L., sivri kekik Satureja thymbra L., mersin Myrtus communis L., defne Laurus nobilis L., limon Citrus limon L., pire otu Tanecetum armenum (DC.) Suchultz Bip., kazayağı Chenopodium botrys L., kekik Thymus sipyleus Boiss. ve adaçayı Salvia cryptantha Montbret et Aucher ex Benth., bitkileri toplanmış ve oda sıcaklığında kapalı bir ortamda kurutulduktan sonra bitkiler küçük parçalara ayrılmış ve Clevenger tip su buharı distilasyon cihazında ihtiva ettikleri uçucu yağlar çıkarılmıştır. Daha sonra bu uçucu yağların Ephestia kuehniella, Plodia interpunctella, Trogoderma granarium, Tribolium castaneum ve Acanthoscelides obtectus üzerindeki öldürücü etkileri araştırılmıştır. Her bir uçucu yağ çeşidi için zararlı populasyonunun yarısını ve %99'unu öldürmek için gerekli dozlar (LC50 ve LC99 değerleri) hesaplanmıştır. Uçucu yağların öldürücü etkisi böceğin türüne ve bitki çeşidine göre farklılık göstermiştir. Uçucu yağlar genel olarak böceklerin ömür uzunluğunu azaltmıştır. E. kuehniella, P. interpunctella ve T. granarium larvalarının uçucu yağ uygulamasından pek etkilenmedikleri gözlenmiştir. Sivri kekikten elde edilen uçucu yağın güve yumurtalarından larva çıkışını tamamen engellediği gözlenmiştir. Defne, mersin ve pire otu bitkilerinden elde edilen uçucu yağlar 45 µl/300 ml hava doz uygulamasında A. obtectus erginlerinin tamamını öldürmüştür. T. castaneum erginleri üzerinde en etkili uçucu yağlar defne ve mersin bitkilerinden elde edilmiştir. Mersin ve beyaz kekik bitkilerinden elde edilen uçucu yağlar oldukça düşük dozlarda E. kuehniella erginlerinin tamamen ölmesine neden olmuştur.

The aromatic plants from different region of Turkey were air dried at room temperature and chopped into small pieces. Essential oils were extracted by using a Clevenger-type water steam distillation apparatus. Fumigant toxicity of Turkish oregano Origanum onites L., marjoram Origanum majorana L., savory Satureja thymbra L., myrtle Myrtus communis L., laurel Laurus nobilis L., lemon Citrus limon L., tansy Tanecetum armenum (DC.) Suchultz Bip., sticky goosefoot Chenopodium botrys L., thyme Thymus sipyleus Boiss. and sage Salvia cryptantha Montbret et Aucher ex Benth. was tested on the stored-product insects (Ephestia kuehniella, Plodia interpunctella, Trogoderma granarium, Tribolium castaneum and Acanthoscelides obtectus). The essential oils were applied at different doses and exposure periods on different stage of the stored product-pests. To kill 50 and 99% of the populations, needed doses (LC50 and LC99 values) were estimated for every applied essential oil and exposure period. The mortality rates were varied depending on the essential oil and insect species. The longevity of the insects was negatively affected by the essential oils tested. The larvae of the E. kuehniella, P. interpunctella and T. granarium were most resistant stage against the essential oils. The most effective essential oils against pyralid moth eggs obtained from savory. The essential oils obtained from laurel, myrtle and tansy (45 µl/300 ml air) were the most effective against the adults of the A. obtectus. The essential oils obtained from the laurel and myrtle caused complete mortality at 45 µl/300 ml air dose against T. castaneum adults. The adults of the E. kuehniella were highly susceptible against the essential oils obtained from lemon and marjoram and these oils caused complete mortality at the very little doses.