İçtihadi hukuk çerçevesinde Türk Hukukunda seçimlerin yönetimi ve denetiminden sorumlu daimi kurullar

Abstract

Temsili sistemlerde, yönetilenlerin yönetenleri etkileyebildiği en temel siyasi faaliyet seçimlerdir. Politik bir yarış olan seçimlerin, demokratik bir düzende gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu husus seçimlerin yönetiminin ve denetiminin belirli bazı kurallara göre yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Kimlerin seçme hakkını haiz oldukları, adaylık usulünün hangi şartlara bağlı olduğu, seçim propagandalarının nasıl yapılacağı gibi seçimlerin yönetimi ile bu kurallara uyulmaması durumunda denetimin hangi makam tarafından yapılacağı gibi seçimlerin denetimini ilgilendiren kurallar demokratik ve meşru bir seçim yapılmasını sağlamaktadır. Karşılaştırmalı hukukta seçimlerin yönetimi ve denetimine ilişkin oldukça farklı düzenlemeler bulunmakla beraber genellikle yönetim ve denetim faaliyetlerinin farklı organlarının görev ve yetkisine verildiği görülmektedir. Sadece Latin Amerika ülkelerinde, bu iki faaliyet seçim mahkemeleri adı altında tek bir organa verilmektedir.Türk seçim hukukunda seçimlerin yönetimi ve denetimi 1950 yılında kurulan, en başında üyeleri Yargıtay ve Danıştay'dan gelen Yüksek Seçim Kurulunun bulunduğu, hakim üyelerin yer aldığı alt seçim kurullarından oluşan hiyerarşik bir düzeni olan seçim teşkilatına verilmiş bir görevdir. Bu teşkilat 1961 ve 1982 Anayasaları ile düzenlenerek, seçimler anayasal güvenceye kavuşturulmuştur. Ancak, seçimlerin doğru ve dürüst şekilde gerçekleştirilmesi ile görevli olan bu teşkilata ilişkin düzenlemeler kurumsal ve işlevsel yönlerden incelendiğinde, bunların bazılarının seçme ve seçilme hakkını olumsuz şekilde etkilediği hatta bazı konularda anayasal güvenceyi neredeyse etkisiz hale getirdiği görülmektedir. Bu konu hakkında Danıştay, Yargıtay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesinin hatta YSK kararlarına bakıldığında, aslında temelde teşkilata ilişkin bir nitelik sorunun bulunduğu tespit edilmektedir.

In the systems governing by representation, election is the fundamental politic activity. As a politic contest, the election must be realized in a democratic way, so that it is necessary to do the election relating some specific rules on election administration such as the determination of voters, the conditions of candidacy, limitations on election campaigns etc. also rules on supervision of election, like who can resolve the election disputes. Just this are the rules which make elections democratic and legitime. However, a comparative study shows that there are very different legislation on the admninistration and supervision of election. The most common practice is to empower two different organ for administration and supervision of election. Only in some Latin America country, the election courts fulfill this two function together.According to the Turkish election system, the administation and control of election is under responsability of election councils, created in 1950, and headed by The Supreme Election Council composed by the justices of Court of Appeal and Council of State. At the hierarchically formed election organisation, the senior concils also embody justice members. This organisation is layouted by 1982 Constitution like 1961 Constitution, in so doing, the election is constitutionnaly guarented. But, an institutional and functionnal analyse on the rules of this election organisation, responsable for the fairness and ordrely conduct of the election reveals that at some points this rules make inefficient the constitution guarantee. The decisions of Turkish Council of State, Court of Appeal, Court of Arbitrage, Counstitutional Court and even The Supreme Council of Election underline that at the fundament, there is a legally qualifing problem of election organisation.