Kuzgun baraj gölü ve çevresinde doğal kaynak envanterinin tespiti ile toprak ve su kalitesi yönünden sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, Erzurum İli Kuzgun Baraj Gölü çevresinde mevcut arazi kullanım durumuna göre doğal kaynakların (su kaynakları, hidrolojik fonksiyonlu ormanlar, çayır ve mera alanları) etüdü, fiziksel ve kimyasal karakteristiklerinin saptanması, kalite kriterlerine ve sürdürülebilirlik ilkelerine göre değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Alanda eğim ve arazi kullanım durumuna göre, yüzeyden (0-20 cm) ve açılan profillerin horizonlarından toprak örneklemesi yapılmıştır. Toprak örneklerinde; tekstür, agregat stabilitesi, dispersiyon oranı, hidrolik iletkenlik, organik madde, pH, kireç, elektriksel iletkenlik, katyon değişim kapasitesi, değişebilir katyonlar, azot ve fosfor analizleri yapılmıştır. Uydu görüntüleri ve CBS kullanılarak araştırma alanı için; yükseklik grupları, eğim ve bakı grupları, yol ve drenaj yoğunluğu, arazi kullanımı belirlenmiştir. Ayrıca bu alan, toprağın aşınıma duyarlılığı, erozyon riski, ağaçlandırma tekniği, toprak ve su kalitesi bakımından değerlendirilmiştir. Eğim derecesinin yüksek olduğu ve bitki örtüsünün zayıf ya da hiç olmadığı ince taneli toprakların bulunduğu alanlarda erozyon oranı yüksek, eğimin derecesinin düşük ve bitki örtüsünün yüzeyi kaplama oranının yüksek olduğu alanlarda ise toprağın aşınabilirlik oranı daha düşük bulunmuştur. CORINE arazi kullanım sınıflandırmasına göre; %63,28'ini meralar, %5,37'ini geniş yapraklı, %0,84'ini iğne yapraklı ormanlar ve %9,92'ini üzerinde bitki bulunmayan erosif faktörlerin etkisinde kalmış araziler olduğu belirlenmiştir. Gerçek erozyon tehlikesi haritasına göre alanın %23,48'i düşük, %38,42'si orta ve %33,30'u yüksek derecede erozyon tehlikesine sahip olduğu belirlenmiştir. Araştırma alanının % 65,81'i arazi kalitesi bakımından iyi sınıfı oluşturmaktadır. Sulama suyu genel olarak C2S1 sınıfında yer almaktadır. Araştırmada, doğal kaynak potansiyellerinin sürdürülebilirliği için CBS, arazi gözlem ve analizleri ile uydu görüntülerinin birlikte kullanılarak daha doğru değerlendirilmelerin yapılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

This study was undertaken to assess natural resource inventories (water resources, hydrological function of forests, meadows and pasture areas) and to evaluate soil and water quality for sustainability in the Kuzgun Dam Lake, Erzurum. Soil samples were collected from surface layers (0-20 cm) and in horizons of defined soil profiles by considering slope characteristics and land use types in the study area. Texture, aggregate stability, dispersion rate, hydraulic conductivity, organic matter, pH, lime, electrical conductivity, cation exchange capacity, exchangeable cations, nitrogen and phosphorus were determined. For the survey area; altitude groups, slope and aspect groups, road and drainage density, land use types were determined using the satellite images and GIS. Also in this area, soil erosion sensitivity, erosion risk, tree planting techniques, soil and water quality were evaluated. In areas with higher slope degree and poor vegetation, erosion rate was also high. According to the CORINE land use classification; 63.28% of the study area was covered by pastures, 0.01% by recreational areas, 6,26% by agriculture, 5.37% by leaved forests, 0.84% by conifer forests, and 9.92% by non-crop land. According to the real erosion map, 23.48% of the study area has low degree of erosion, 38.42% medium, and 33.30% high degree of erosion hazard. About 65 % of the research area is a good class of land quality. Irrigation water is generally in a class of C2S1. In this study, determination of the sustainability of natural resource potentials; GIS, land use along with observation and analysis of satellite imagery have reached the conclusion can be made more accurate evaluations.