Akademik özgürlük

Abstract

Akademik özgürlük kavramı, çok sık kullanılmasına rağmen, içeriği kesin çizgilerle ortaya konmamış bir özgürlüktür. Akademik özgürlük, içinde birçok farklı hak ve özgürlüğü barındırmaktadır. Bu çalışmanın amacı da, akademik özgürlüğün içeriğini ortaya koymak ve anayasa hukuku bakımından akademik özgürlüğe getirilebilecek korumayı göstermektir. Çalışmada karşılaştırmalı anayasa hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadından faydalanılarak, Türk anayasa hukukunda akademik özgürlüğe getirilen koruma tartışılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle akademik özgürlük kavramının tarih içinde ortaya çıkışı ele alınacak, akademik özgürlüğün diğer temel hak ve özgürlüklerle ilişkisi değerlendirilecek ve pozitif hukukta akademik özgürlüğün korunmasına dayanak teşkil edebilecek düzenlemelere yer verilecektir. Daha sonra akademik özgürlük, bireysel ve kurumsal boyutuyla incelenecektir. Akademik özgürlüğün bireysel boyutunda akademisyenlerin araştırma özgürlüğü, öğretim özgürlüğü, iş güvencesi ve ifade özgürlüğünün kapsamı ortaya konacaktır. Ardından da akademik özgürlüğün kurumsal boyutunu teşkil eden üniversite özerkliği konusunun anayasa düzeyinde nasıl düzenlendiğine bakılacaktır.

Even though the expression `academic freedom` is widely used, its contents are not well defined in law. Academic freedom is a freedom that contains other fundamental rights and freedoms. The purpose of this study is to define the contents of academic freedom and to reveal the constitutional protection that it can enjoy. In this work, the protection afforded by the Turkish constitutional law to academic freedom is examined with reference to comparative constitutional law and the jurisprudence of the European Court of Human Rights. In order to do that, we'll first give a brief account of the notion of academic freedom in its historical context; then put forward the relationship between academic freedom and other fundamental rights and freedoms; and finally explore the instruments in current positive law that can be used as a basis for the recognition of academic freedom. Next, academic freedom will be analyzed with its individual and institutional dimensions. For explaining the individual aspect of academic freedom, we'll try to define the scope of freedom of research, freedom of teaching, tenure and freedom of expression of academics. Finally, we'll see how university autonomy which constitutes the institutional aspect of academic freedom is regulated in constitutional law.