Centre commercial entre apologie et critique : Pour une étude compréhensive des formes de sociation à travers le cas de la Turquie

Abstract

Türkiye'de yaklaşık yirmi yıldan beri alışveriş merkezleri geniş çaplı bir artışgöstermektedir; bu alanlar alışveriş haricinde çeşitli toplumsal ve kültürel aktivitelerikendi bünyesinde barındırmaktadır. Bununla birlikte, alışveriş merkezlerinintoplumsal alanda artarak gördüğü ilgi git gide daha sesini duyuran bir toplumsal vebilimsel eleştiri tarafından takip edilmektedir. Oysa bu eleştiri kalıplaşmış biralışveriş merkezi temsiliyeti üzerine kuruludur. Buna göre burası tüketimin,bireyselleşmenin ve kurumsuzlaşmanın nihai mekanıdır. Alışveriş merkezi böylecebir dikotomi içinde ele alınmaktadır: bir yandan, sosyolojik çalışmalarda,egoist, hedonist ve narsist bireyin fabrikası olarak görülmektedir; diğer yandan,mimarlık ve işletme bölümleri tarafından gerçekleştirilen çalışmalardarasyonel bireyin destekleyicisi olarak görülmektedir. Bu dikotomi bizi açıklama veanlama arasındaki klasik kısır döngüye götürmektedir. Bu çalışma, alışveriş merkeziziyaretçileri ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler etrafında inşa edilentemellendirilmiş kuram aracılığıyla bu ikiliği aşmayı hedeflemektedir. Alışverişmerkezi temsiliyeti ve deneyimi arasındaki fark bize şunu göstermektedir: Bu alanlaraynı anda sorumluluk, performans, otonomi gibi çağdaş toplumsal normlarınüretilmesine ve bu normların sorumsuzlaşmış ve performansızlaşmış bir alternatifbenlik yaratımı ile tersine çevrilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu çalışma böylecemodern kurumlar ve onların toplumsal normların üretimindeki güçlü etkisi üzerinesahip olduğumuz statik algıyı sorgulamaya davet etmektedir.

Over the past two decades, shopping malls have witnessed a massiveproliferation in Turkey: in addition to shopping, these areas encompass various socialand cultural activities. The gradual interest that shopping malls attract in the socialspace is nevertheless followed by a social and scientific criticism more and moreenunciated. However, this criticism is based on a fixed representation of shoppingmall as the ultimate place of consumption, individualization anddeinstitutionalization. Shopping mall is thus considered through a dichotomy: on theone hand, in sociological products, it is seen as a contemporary individual whichwould be selfish, hedonistic and narcissistic; on the other hand, in the works carriedout by the departments of architecture and management, it is perceived as thepromoter of the rational individual. This dichotomy leads us to the classical viciouscircle between explanation and understanding. Thereby, this work seeks to overcomeit by a grounded theory built through the deep interviews conducted with visitors ofshopping malls. The divergence between the representation and the experience ofshopping mall shows us that these places contribute both to the reproduction ofcontemporary social norms as responsibility, performance and autonomy and to theinversion of these norms by an alternative invention of self which is deperformatizedand deresponsabilized. Thus, this work invites to question our static perception ofmodern institutions and their influence in the production of social norms.