Türkiye broyler sektöründe üretim kümeslerinin ekonomik yapısı ve etkinlik analizi: Doğu Marmara bölgesi örneği

Abstract

Bu çalışmada, en önemli sorunları üretim faktörlerinden kaynaklanmasının yanı sıra son yıllarda çok hızlı bir gelişme gösteren Türkiye broyler sektöründe, broyler üretim kümeslerinin üretim faktörleri kullanım etkinliğinin ve üretim maliyetinin tespit edilerek ekonomik yapının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, sektörü temsilen Doğu Marmara Bölgesinde üretimin en yoğun olarak yapıldığı Bolu, Düzce, Kocaeli ve Sakarya illerinde bulunan 122 adet broyler üretim kümesinin 2010 yılına ait verileri kullanılarak ekonomik yapıları incelenmiş ve Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılarak etkinlik analizleri yapılmıştır.Üretim kümeslerinin ortalama brüt üretim değeri ve üretim masrafı sırasıyla 76 183,94 ¨, 74 376,92 ¨, ortalama brüt marj ve net gelir değerleri ise sırasıyla 12 097,30 ¨ ve 1 682,02 ¨'dir. Ortalama birim canlı ağırlık maliyeti hesabında basit maliyet yöntemi kullanılmış ve 2,20 ¨ olarak belirlenmiştir. Üretim kümeslerinin ölçeği arttıkça brüt üretim değerlerinin yükseldiği, birim canlı ağırlık maliyetlerinin azaldığı belirlenmiştir. Üretim kümeslerinin teknik, tahsis ve ekonomik etkinlikleri değerleri sırasıyla %97,40; %84,70 ve %82,50 olarak bulunmuştur. Etkinlik analizi sonuçları, üretim kümeslerinde teknik, tahsis ve ekonomik etkinliğin yüksek olduğunu göstermiştir.Bu çalışmanın sonucunda, sektörün üretim maliyetlerinin ve özellikle toplam maliyetin % 70-80'ini oluşturan yem maliyet unsurunun payının azaltılabilmesi için, yem hammaddelerinin üretimlerinin desteklenerek soya ve mısır ürünlerinin üretim miktarlarının artırılması önerisi getirilebilir.Anahtar Kelimeler: Broyler, Doğu Marmara Bölgesi, Üretim Maliyeti, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi

In this study, efficiency in use of production factors and production cost in broiler sector of Turkey which has grown fast in recent years with the problem in providing production inputs were examined. Data were collected from 122 broiler production units in Bolu, Düzce, Kocaeli ve Sakarya provinces of the Eastern Marmara Region where the greatest concentration exists. Economic structure was examined and technical, allocative and economic efficiency obtained from the Data Envelopment Analysis (DEA) approach were measured using the 2010 data.Average gross production value of production and average production cost were calculated as 76.183,94 ¨ and 74.376,92 ¨, respectively while the average gross margin and net income of production were calculated as 12.097,30 ¨ and 1.682,02 ¨, respectively. Average unit body weight cost was calculated as 2,20 ¨/Kg. It was also observed that the unit body weight cost decreased as the size of the production units roses and gross production values rose as the size of production units increases. Average technical, allocative and economic efficiencies were 97,40%; 84,70% and 82,50% respectively. The efficiency analysis results show that there is high technical, allocative and economic efficiency in units of broiler production.From the results of the study, it could be suggested that raw feed material should be encouraged to be produced domestically by supporting to increase corn and soybean production in order to decrease production cost and thus specifically feed cost which consists of 70 to 80 percent of total cost.Keywords: Broiler, East Marmara Region, Production Cost, Efficiency, Data Envelopment Analysis