Çok kriterli sıralı sınıflandırma problemi ve sağlık sektöründe bir uygulama

Abstract

Türkiye'de Sağlık Bakanlığına bağlı kamu hastaneleri 663 sayılı kanun hükmünde kararname ile 6 kriterde değerlendirilerek A, B, C, D, E olmak üzere 5 sıralı sınıfa kategorize edilmektedir. Bu değerlendirme sonucunda hastanelere bulundukları sınıfa göre ek ödemeleri belirlenmektedir. Dolayısıyla hastaneler yüksek sınıfa girmeye çalışmakta, bazen küçük bir fark ile hastanelerin alt sınıfa ya da yanlış sınıfa atanması dezavantaj oluşturmaktadır. Mevcut sistemde Balanced Score Card modeli Türkiye'ye uyarlanarak verimlilik modeli geliştirilmiştir. Aslında bu problem tipik bir, çok kriterli sıralı sınıflandırma problemidir. Bu çalışmada çok kriterli karar verme tekniklerinden bu amaçla kullanılan Ağırlıklandırılmış Toplam, Doğrusal Utadis, Utadis, R-model, Lineer Discriminant Analiz(LDA) ve Quadratic Discriminant Analiz(QDA) yöntemleri sanal olarak oluşturulan veriye uygulanmış ve mevcut sistemde kullanılan yöntemin sonuçları ile karşılaştırmalar yapılmıştır. Analizlerimize göre mevcut sistemde ki kullanılan yöntemin verdiği sonuçlar ile çok kriterli karar verme yöntemlerinin verdiği sonuçlar arasında önemli farklar olduğu gözlemlenmiştir. Dolayısıyla mevcut sistemde hastanelerin olması gerektiği sınıftan çok daha farklı sınıflara atanması söz konusu olabilir. Buda hastanelerin dezavantajlı duruma düşmesine sebep olabilir. Sonuçta mevcut sınıflandırma sisteminin güncellenmesi ile ilgili öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Çok kriterli sıralı sınıflandırma problemleri, Ağırlıklandırılmış Toplam, Doğrusal Utadis, Utadis, R-model, LDA, QDA

In Turkey, public hospitals connected to Health Ministry are categorized into five as A, B, C, D and E with the evaluation of six criteria according to Law Nr. 663. As a result of this evaluation, extra payments of those hospitals are determined by which category they are. Therefore, it is strongly important for hospitals to be in a higher category. However, in some cases, there are disadvantageous situation since hospitals are appointed to a wrong or lower category with small differences. In current system, the productivity model has been developed by adapting Balanced Score Card model to Turkey. Actually, this problem is typically a multicriteria sorting problem. Among the decision-making techniques, Weighted Sum, Linear Utadis, Utadis, R-model, Linear Discriminant Analysis (LDA) and Quadratic Discriminant Analysis (QDA) methods used for this purpose are applied to virtually developed data and compared with results of the method used in current system. In our analysis, we have observed crucial differences between the results of the method used in current system and multicriteria decision-making methods. Therefore, there is a possibility in current system that hospitals might be appointed to a different category instead of where they should be. This may cause disadvantageous situation for those hospitals. In conclusion, the recommendations are presented for the update of current categorization system.Keywords: Multi Criteria Sorting Problem, Weighted Sum, Linear Utadis, Utadis, R-model, LDA, QDA