Kronik böbrek yetmezliği ve hafif hipertansiyonu olan hastalarda lisinopril ve losartanın serum eritropoietin düzeyine etkileri

Abstract

6. ÖZET : ACEFleri ve A-II reseptör antagonistleri kan basıncım düşürücü etkileri nedeni ile hipertansiyon tedavisinde kullanım alam bulan ilaçlardır. Bunun yamsıra kardioprotektif ve renoprotektif özelliklerinden dolayı konjestif kalp yetmezliğinde ve KBY'li hastalarda da kullanılmaktadır. Literatürde ACEFlerinin son dönem böbrek yetmezliği olan hastalarda, uzun dönemde Hb ve Htc değerlerinde düşmeye yol açtığına dair birçok yayın bulunmaktadır. Ancak ACEFlerinin ve A-TT reseptör antagonistlerinin hemodiyaliz hastalarında anemiye yol açıp açmadıkları ve anemiye yol açma mekanizmaları ile ilgili çelişkili görüşler mevcuttur. Bazı çalışmaların sonuçlan bu iki grup ilacın Epo sekresyonunu azaltarak, baza çalışmalar da kemik iliğinde eritropoiezisi baskılayarak anemiye yol açtıklarını ortaya koymaktadır. Bu nedenle, bu kısa süreli çalışmada bir ACEI olan lisinoprilin ve bir A-II reseptör antagonisti olan losartamn beş günlük kullanımda bazal eritropoietin düzeylerine etkileri araştırıldı. Ayrıca hastalardaki kan basıncı, biyokimya ve hematolojik parametreler üzerine olan etkileri de değerlendirildi. Çalışmaya son dönem böbrek yetmezliği olan 38 hasta alınmıştır. Bazal incelemeler yapıldıktan sonra, hastaların 19'una beş gün süre ile lisinopril 20 mg/gün, 19 hastaya da yine beş gün süre ile 50 mg/gün losaıtan tedavisi verilmiştir. Bu süre sonunda hastaların kan basıncı, serum Epo düzeyleri, biyokimyasal ve hematolojik parametreleri yeniden değerlendirilmiştir. Lisinopril grubunda ortalama serum Epo düzeyleri 32.5±5.7 mlU/ml'den 52.3±6.7 mlU/mPye yükselmiş olup aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı idi (p<0.01). Losartan grubunda ise ortalama seram Epo değeri ise 33.8±6.5 mlU/ml'den 44.9±6.5 mlU/ml'ye yükselmiş olmakla birlikte serum Epo düzeyindeki bu artış istatistiksel olarak anlamlı değil idi (p>0.05). Çalışmamızda hem lisinopril hem de losartan grubunda ilaç kullanımı ile serum Epo düzeyinde, lisinopril grubunda istatistiksel olarak anlamlı olmak üzere artma saptanmıştır. Bu bulgu, ACEFlerinin ve A-IT reseptör 44antagonistlerinin serum Epo düzeylerini azaltarak hemodiyaliz hastalarında anemiye neden oldukları şeklindeki görüşler ile uyumlu değildir. Lisinopril grubunda ortalama sistolik kan basmcı 142.6±3.8 mmHg'dan 123.6±3.3 mmHg'ya (p<0.01), ortalama diyastolik kan basıncı ise 88.4±3.3mmHg'dan 78.4±2.5 mmHg'ya düşmüştür (p<0.01). Losartan grubunda çalışma sonunda ortalama sistolik kan basıncı 140.0±3.7 mmHg'dan 124.2±3.2 mmHg'ya (p<0.01), ortalama diyastolik kan basıncı ise 88.4±2.8 mmHg'dan 78.4±1.7 mmHg'ya düşmüştür (p<0.01). Her iki ilaç da sistolik ve diyastolik kan basınçlarında anlamlı olarak düşme sağlamış olup, kan basıncında sağladıkları azalma bakımından iki grup arasında anlamlı bir fark yoktur. Hastalardaki biyokimya değerleri ve hematolojik parametrelerin bazal ve tedavi sonunda değerlendirilmesinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Tedavi süresince her iki grupda da ilaçlar ile ilgili olabilecek bir yan etki gözlenmemiştir. Elde ettiğimiz sonuçlar, son dönem böbrek yetmezlikli hafif hipertansiyonu olan hastalarda lisinopril ve losartanın kan basıncında benzer şekilde düşme sağladıklarını ve serum Epo düzeylerinde herhangi bir azalmaya yol açmadıklarını göstermektedir. 45

7. SUMMARY: ACEI and A-n reseptör antagonists are drugs which can be used in anti- hypertansive therapy because of their effects on reducing high blood pressure. Moreover, they can also be used in congestive heart failure and ESRD because of their cardioprotective and renoprotective effects. In the literature, there are many studies which show that ACEI decrease Hb and Htc degrees in the long term with the ESRD patients. However, there are opposing ideas on whether ACET and A-TT reseptör antagonists cause anemia with hemodialysis patients and mechanisms that cause anemia. Results of many studies prove us that these two groups of drugs cause anemia by decreasing Epo secretion or supress erythropoiesis in bone marrow. For this reason, in this short period study, lisinopril which is an ACEI and losartan which is an A-II reseptör antagonist, effects on basal erythropoietin levels in five days use are researched. Moreover, these two drug's effects on the blood pressure, biochemistry and haematologic parameters are also researched. 38 patients with ESRD are taken under research. After basal researches done, 19 of the patients are treated with lisinopril (20 mg/day) and the other 19 are treated with losartan (50 mg/day) for five days. At the end of the five days, blood pressure, erythropoietin levels, biochemical and haematologic parameters of the patients are observed again. In lisinopril group the mean serum Epo level has increased to 52.3±6.7 mIU/ml from 32.5±5.7 mTU/ml and this difference between levels was significant statistically (p<0.01). But this was not the same in losartan group since the serum Epo level has increased to 44.9±6.5 mIU/ml from 33.8±6.5 mIU/ml and the difference between levels was not significant statistically (p>0.05). In our study it has been found that, in use of drugs either lisinopril group or losartan group in serum Epo level, there is a significant increase but it is significant statistically in lisinopril group. This discovery does not accord 46with the ideas that claims ACEI and A-II reseptör antagonists cause to anemia since decreasing serum Epo levels in patients with ESRD. At the end of the study mean arterial sistolic blood pressure decreased to 123.6±3.3 mmHg from 142.6±3.8 mmHg (p<0.01) and mean arterial diastolic blood pressure decreased to 78.4±2.5 mmHg from 88.4±3.3 mmHg (p<0.01) in Hsinopril group. Tn losartan group mean arterial sistolic blood pressure decreased to 124.2±3.2 mmHg from 140.0±3.7 mmHg (p<0.01) and mean arterial diastolic blood pressure decreased 78.4Ü.7 mmHg from 88.4±2.8 mmHg (p<0.01). Both drugs provide significant decrease on sistolic and diastolic blood pressures so there isn't significant difference between two groups on decreasing blood pressure. In criticising the biochemistry and haematological parameters at patients before and after treatment no significant difference is observed in terms of statistics. During the therapy, possible adverse effects of drugs are not observed. We reached conclusions that, Hsinopril and losartan decrease blood pressure similar and not decrease serum Epo levels in patient with ESRD. 47