Kayseri İl Merkezi`ndeki tıp öğrencileri ve hekimlerin sigara içme konusundaki düşünceleri, davranışları ve nikotin bağımlılık durumları

Abstract

ÖZET Sigara, Dünyadaki önlenebilir hastalık ve ölümlerin en sık nedeni olup, her yıl yaklaşık 3 yıl milyon kişi, sigaranın neden olduğu hastalıklar yüzünden ölmektedir. Hekimler, insanların sigaraya başlamamaları ve içenlerin de sigarayı bırakmaları konusunda yardımda daha etkin olan bir gruptur. Ocak-Mayıs 2001 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olan bu çalışmanın amacı, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencileri ve Kayseri İl Merkezi'nde çalışan hekimler (Pratisyen hekimden profesörlere kadar) arasında sigara içme prevelansı, sigara içme konusundaki tutumları. Fagörstrom Skalasf na göre nikotin bağımlılığı ve sigarayı bırakma sürecinde kendi kendilerine yeterliliklerini belirlemektir. Çalışma grubu 386 doktor ve 487 öğrenciden oluşmaktadır, %64.4'ü erkek ve %35.6'sı kadın olmak üzere toplam 873 kişiye anket uygulanmıştır ve %57.7'sinin hiç sigara içmediği, %1 1.0*ının içip bıraktığı ve %31.3'ünün halen sigara içtiği saptanmıştır. Sigara içme oranı erkeklerde %37.5 ve kadınlarda %1 1.6 olarak bulunmuştur. Sigara içme oranı tıp fakültesi öğrencilerinde %28.7, pratisyen hekimlerde %39.8, araştırma görevlilerinde %33.6, uzman doktorlarda %34.2 ve öğretim görevlilerinde %29'dur. Sigara içme oranı Tıp Fakültesi hazırlık sınıfında %20, dönem I'de %24.7, dönem II' de %22.5, dönem Iü'de %32.4, dönem IV de %34.6, dönem V'de %32.4 ve dönem VI' da %31.2 bulunmuştur. Sigara içme oranı en yüksek 25-34 yaş grubunda (%39.1), en düşük 50 yaş ve üzeri gruptadır (%24). Sigarayı içip bırakanların oranı akademik statü ile değişmekte ve en yüksek oran öğretim Görevlilerinde (%24.6) en düşük oran pratisyen hekimlerdedir (%7.2). Fagörstrom Skalasf na göre nikotin bağımlılık oranı toplamda %40.7'dir ve akademik statü arttıkça nikotin bağımlılık oranları azalmaktadır (Öğretim görevlilerinde %15 ve tıp fakültesi öğrencilerinde %48.2). Nikotin bağımlılık oranının yaşla azaldığı, aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Nikotin bağımlılık oranı erkeklerde %44.7 ve kadınlarda %25 olarak bulunmuştur. Araştırmaya alınanların %67'si sigarayı bırakmak istediklerini ve %45.4'ü sigara içtiklerinden dolayı pişman olduklarını belirtmişlerdir. Sigara içme nedenleri; vakaların %35.9*unda `alışkanlık`, %44.0'ünde `zevk alma` ve %39.7'sinde `stres ve sıkıntılardan kurtulma` olarak saptanmıştır. Çalışmamızda, sigara içme prevelansı ve nikotin bağımlılık oranları, Türkiye'de yapılan diğer çalışmalardan düşük fakat gelişmiş ülkelerdekilerden yüksek bulunmuştur. Bu nedenle, sigara içen kişilerin sayısını azaltmak için, Türk hekimleri ve tıp fakültesi öğrencileri de sigara bıraktırma programlarına katılmalıdırlar. Ayrıca, hekim ve tıp fakültesi öğrencilerini toplumdaki rolleri konusunda motive etmek için süreğen bir eğitim programı uygulanmalıdır. 97

SUMMARY Cigarette smoking is the major preventable cause of death and diseases in the World and about 3 million people die every year from diseases caused by tobacco. Physicians are an active group both in helping people quit smoking and in preventing nonsmokers from starting. The aim of this study that was conducted between January and May 2001 was to assess the extent of prevelance, nicotine addiction and attitudes toward smoking among medical students of Erciyes University Faculty of Medicine and among physicians (from general practitioners to professors) that working in Centrum of Kayseri. The study group consisted of 386 physicians and 487 medical students. A total of 873 subjects, 64.4% male. 35.6 female, were given questionnaire. 57.7% of them never smokers, 1 1.6% ex-smokers and 31.3% current smokers. The prevelance of cigaratte smoking among subjects was 37.5% for men and 1 1.6% for women. Smoking prevelance was 28.7% in medical students, 39.8% in general practitioners, 33.6% in residents, 34.2% in specialists and 29% in professors. In medical students, smoking prevelance was 20% in preparatory class, 24.7% in phase I, 22.5% in phase II, 32.4% in phase III, 34.6% in phase IV, 32.4% in phase V and 31.2% in phase VI. Smoking prevelance for current smokers were highest among those aged 25 to 34 (39.1%) and lowest among those aged 50 years or older (24%). Among ex-smokers, the highest rates were for those aged 50 years or older (28%) and the lowest rates were for those aged 15 to 24 (7.1%). Prevelance of ex- smokers was differed by.academic status and rates for ex-smokers were highest among professors (24.6%) and lowest among general practitioners (7.2%). Total nicotine addiction rate (Fagorstrom score) was 40.7% and rates were decreasing when academic status were increasing (15% in professors and 48.2% in medical students). Nicotine addiction rates decreased with age, but there was not sigificantly difference about nicotine addiction between age groups. According to sex groups, nicotine addiction rates were 44.7% in males and 25% in females. 67% of cases wants to give up smoking and 45.4% of cases were in contrition because of smoking cigarette. Reasons for smoking were; `habit` for 35.9% of cases, `appreciation` for 44.0% of cases and `for appease of stress and bore` for 39.7% of cases. In our study, smoking prevelance and nicotine addiction rates were found lower than other studies conducted in Turkey but also higher than industrialized countries. That's why, smoking cessation programs should be introduced among Turkish Physicians and Medical Students to reduce number of smoking persons. Also a continuing education program should be instutied to motivate physicians and medical students about their role in society. 98