Araştırma görevlilerinin preanalitik faktörlerin laboratuvar test sonuçlarına etkisi konusundaki bilgi ve tutumları

Abstract

ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN PREANALİTİK FAKTÖRLERİNLABORATUVAR TEST SONUÇLARINA ETKİSİ KONUSUNDAKİ BİLGİVE TUTUMLARIÖZETAmaç: Bu çalışmanın amacı üniversite hastanesinde çalışan araştırma görevlilerinin preanalitikfaktörlerin laboratuvar test sonuçları üzerine etkileri hakkındaki bilgi ve tutumlarını belirlemekti.Metod: Bizim çalışma grubumuz Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi hastanelerinde çalışan araştırmagörevlilerinden oluşmaktadır. Laboratuvar istem formlarında hangi bölümler doldurulmalı, laboratuvaragönderilen numuneler hangi etkenlerden etkilenmekte, hangi kaplar kullanılmakta, numune alma işlemi,egzersizin laboratuvar testlerine etkisi gibi bölümlerden oluşan 24 sorudan meydana gelen bir anketformu uygulandı.Analiz öncesi dönemle, örnek alma, saklama ve taşıma dönemlerinden her birinde araştırma görevlileribilgi ve becerileri açısından yeniden değerlendirildi. Araştırma görevlilerinin test isteme ve gelensonuçları değerlendirme yönünden bilgi düzeyleri değerlendirildi. Bunlara ek olarak elde edilen verilerdegrupların karşılaştırılmasında X2 testi kullanıldı.Bulgular: Bizim çalışma grubumuzda araştırma görevlilerinden 95'i (%41,3) Erciyes Üniversitesinden,135'i (%58,7) diğer üniversiteden mezun olanlardı. Araştırma görevlilerinden 66'sı (%33) laboratuvaristem formlarında doldurulması gereken bölümler konusunda tam doğru cevap verdi. İstem formlarınındoldurulması konusunda diğer üniversitelerden mezun olan kadın araştırma görevlileri, ErciyesÜniversitesinden mezun olanlardan daha iyi bilgi sahibiydi (X2= 0.220, p= 0.412).Araştırma görevlilerinin yarısından azının sıcaklığın temel tanısal biyokimyasal parametrelerinseviyesini azaltıcı etkisi olduğu konusunda doğru bilgi sahibi olduğu görüldü. Biyokimyasalxparametrelere ışığın etkisi konusunda yalnızca %10-20'si doğru cevap verdi. Araştırma görevlilerinden24'ünün (%10,4) kan gazı örneklerine ilk 30 dakikada bakmadığı, 111'inin (%48,3) kan gazı numunesinilaboratuvara yollamada önemli hata yaptıkları belirlendi.Lipid profili analizinde araştırma görevlilerinin %52,2'i bu analiz için aç kalınacak süreyi doğrubiliyorlardı. Araştırma görevlilerinin çoğunluğu diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalığı olanlardalipid profili doğru bakım aralığının yılda bir olmasına rağmen ayda bir istenmesi gerektiğinidüşünüyorlardı.Sonuçlar: Preanalitik faktörler tanı ve tedavi sürecinde çok önemli olduğunu düşünmekteyiz.Laboratuvar parametreleri için test istemi kıdemli asistanların yerleşik davranışlarına ve kanıta dayalıişlemler dışında ve klinik servislerin daha önceki uygulamalarına dayanmaktadır. Bu uygulama yüksektanı ve tedavi maliyeti ile birlikte yanlış tanı ve tedaviye yol açabilecektir.Anahtar kelimeler: Uygunsuz test istemi, preanalitik devre, araştırma görevlileri, lipid profili, kangazlarxi

THE KNOWLEDGE AND ATTITUDE OF RESIDENTS ABOUT THE EFFECT OFPREANALYTICAL FACTORS ON LABORATORY TEST RESULTSABSTRACTObjective: The aim of our study is to determine the knowledge and attitude of residents in a universityhospital on preanalytical factors which can influence the test results.Materials and Methods: Our study population is composed of all residents in clinical wards of ErciyesUniversity. A questionnaire composed of 24 items about; which parts of laboratory orders were filled,external conditions influencing the laboratory samples, which kind of containers must be used, samplingprocedure, effects of exercise on laboratory samples. Each preanalytical period; sampling, storing andtransportation were evaluated for the knowledge and attitude of residents. Additionally residentsknowledge about the test ordering and evaluation of results were also investigated. Collected data wereanalyzed by X 2 test compare groups.Results: Residents in our study group was graduated in Erciyes University (41.3 %) and in other medicalschools (58.7%). Sixty six residents (33 %) gave proper answer regarding how laboratory orders must befilled. Female residents graduated in other medical schools had better knowledge in how to fill in thelaboratory order forms than Erciyes University male residents (X2: 0.220, p=0.412).Less than fifty percent of residents found to have right information about the decreasing effect of heat onthe level of main biochemical test parameters. In case of the effect of light on biochemical testxiiparameters just 10-20 % of residents gave right answer. Samples of blood gases were detected to be notstudied in the first 30 minutes by 24 residents (%10.4) and 111 (%48.3) of residents had major mistakein transferring the samples to the laboratory. In lipid profile analysis just 52.2 % of residents know theright fasting time for this analysis. Majority of residents (62.0%) consider that in chronic diseases like;diabetes and hypertension, lipid profile must be tested in one month period although the right analysisperiod must be once a year.Conclusion: Preanalytical factors considered to be very important in the diagnosis and therapy process.Test orders for laboratory parameters depends on the established behavior of junior residents andprevious clinical ward practice rather than evidence based orders. This practice may lead faulty diagnosisand treatment processes together with high health costs.Key words: İrrational test order, preanalytical period, resident, lipid profile, blood gasesxiii