Türkiye yerel sorgum populasyonlarından seçilen hatların tanelerinin yem özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Sorgum, yüksek sıcaklık, kuraklık, tuz, pH gibi olumsuz şartlara dayanıklılığı yanında, düşük girdili ve yüksek fotosentetik aktiviteye sahip bir C4 bitkisi olması nedeniyle yaygın tarımı yapılan ve dünyanın beşinci önemli tahılıdır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye yerel sorgum genotiplerinin (150 hat ve 4 standart çeşit) hayvan besleme özellikleri yönünden karakterizasyonunu yapmak ve ıslah çalışmalarında kullanmak için materyal geliştirmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma kapsamında, ham protein, sindirilebilir protein, ADF, NDF, ham yağ, kondense tanen oranları, kül içeriği, analizleri yapılmıştır. Genotiplerin kimyasal analizleri tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yapılmıştır. Çalışmada incelenen tüm özellikler yönünden genotipler arasındaki fark istatistiksel olarak çok önemli çıkmıştır (P≤0.01).Çalışmada kullanılan sorgum hatlarından 65 sorgum hattının ham protein oranı (>%9.06), 86 hattın sindirilebilir protein oranı (>%57.99), 32 sorgum hattının ham yağ oranı (>%4.10), en yüksek değere sahip standart çeşitten daha yüksek değerde olduğu belirlenmiştir. Hayvanlar tarafından yemlerin sindirilmesinin göstergesi olan ADF ve NDF oranları ise sırasıyla 24 hatta (<%7.64), 5 hatta (<%16.20) en düşük değere sahip standart çeşitten daha düşük olmuştur. Sorgum hatlarının tanen oranı %0.00 ile %5.40 arasında değişmiş olup büyük bir kısmı hayvan besleme için zarar eşiğinin altında kalmıştır. Sorgum hatlarının ham kül oranı %0.89 ile %4.69 arasında değişmiştir.Yapılan çalışmanın sonuçlarına göre hayvan besleme özelliklerine göre mevcut standart çeşitlerden üstün özelliklere sahip sorgum hatları belirlenmiştir. Tespit edilen hatlar hayvan beslemeye uygun sorgum ıslah programlarında ebeveyn olarak kullanılabilecektir. Anahtar Kelimeler: Sorgum, Genetik kaynaklar, Hayvan besleme

Sorghum is quite resistant to high temperatures, droughts, salinity, pH and similar adverse conditions. It is also a low-input C4 plant with a high photosynthetic activity. Therefore, it is the fifth common cereal worldwide. This thesis was conducted for characterization of local sorghum genotypes (150 lines and 4 standard cultivar) with regard to animal feeding characteristics and to develop new materials to be used in further breeding studies. Crude protein, digestible protein, ADF, NDF, crude oil, condensed tannin and crude ash analyses were performed. Chemical analyses were performed in accordance with randomized blocks design with three replications. The differences in all characteristics of the genotypes were found to be highly significant (P≤0.01).Crude protein ratio (>9.06%) of 65 lines, digestible protein ratio (>57.99%) of 86 lines and crude oil content (>4.10%) of 32 lines were greater than the values of the standard cultivar with the greatest value. ADF and NDF are the indicator of feed digestibility and the ADF ratio (<7.64%) of 24 lines and NDF (<16.20%) ratio of 5 lines were lower than the values of standard cultivar with the lowest value. Condensed tannin ratios of sorghum lines varied between 0.00 - 5.40% and majority of them were below the hazardous threshold level. Crude ash ratios of sorghum lines varied between 0.89 - 4.69%.With regard to animal feeding characteristics, present findings revealed several sorghum lines with superior values than the standard cultivars. These lines could reliably be used as parents in further sorghum breeding programs. Key Words: Sorghum, Genetic sources, Animal feeding