İdiyopatik hipogonadotropik hipogonadizmde gonadotropin tedavisinin insülin direnci, metabolik sendrom parametreleri, uyku yapısı ve uykuda solunum parametreleri üzerine etkisinin belirlenmesi ve bu parametrelerin birbiriyle ilişkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; idiyopatik hipogonadotropik hipogonadizmde (İHH), hCG+r- hFSH kombinasyon tedavisinden önce ve sonra, semptom ve fizik muayene bulgularının değerlendirilmesi, bu tedavi protokolünün insülin direnci, metabolik sendrom parametreleri üzerine etkisinin incelenmesi ve gonadotropin tedavisinin bu hastalarda uyku yapısı ve uykuda solunum parametreleri üzerine etkilerinin araştırılmasıdır. Bu parametreleri değerlendirmek için, bazal (açlık) insülin düzeyi, lipid profili, kemik yaşı, testis volümü, vücut yağ oranı, vücut kitle indeksi, bel çevresi, bel-kalça oranı, homosistein, C-reaktif protein (CRP), Homeostasis Model Assesment-İnsülin Direnci (HOMA-IR), uyku yapısı ve uykuda solunum parametrelerinin bu tedaviye nasıl cevap vereceğini belirlemeyi amaçladık. Ayrıca; hipogonadizmin takibindeki eksiklikleri giderebilmek için, metabolik sendrom parametreleri, insülin direnci, uyku yapısının ve uykuda solunum hareketlerinin takip kriteri olarak kullanılıp kullanılmayacağının araştırılması, bunların klasik takip yöntemlerine üstünlüğünün olup olmadığının belirlenmesi amaçlandı.Materyal-Metod: Çalışmaya İHH tanısı konan, ortalama yaşları 27,5 yıl olan 16 erkek hasta alındı. Başka bir hormonal veya sistemik hastalığı olanlar, daha önce 6 ay öncesine kadar hipogonadizm tedavisi alanlar ve tedaviye uyum sağlamayanlar çalışma dışı bırakıldı. Tanı, hastalıkla uyumlu anamnezin alınması, fizik muayene bulgularının tespiti ve bunları destekleyen laboratuar ve görüntüleme yöntemleri ile kondu. Tanıyı doğrulamak amacıyla hCG (LH) testi yapıldı. Tedaviye haftada 3 gün 1500-2000 ünite İM hCG enjeksiyonu ile başlandı. Testis volümleri 8-10 ml'ye ulaştığında (ortalama 6 ay sonra) tedaviye r- hFSH'ı eklendi ve 6 ay boyunca hCG+r-hFSH tedavisine devam edildi.Hastalar; tedaviden önce ve sonra, fizik muayene bulguları, hormon düzeyleri, testis volümü, vücut yağ oranı, vücut kitle indeksi, bel çevresi, bel-kalça oranı, kemik yaşı, lipid profili, homosistein, CRP, bazal insülin ve HOMA-IR düzeyleri, polisomnografik uyku kayıtları ile değerlendirildi. Bu parametrelerin tedavi ile değişim gösterip göstermediği incelendi.Bulgular: Hastaların tedaviden önce; LH, FSH, testosteron düzeyleri belirgin şekilde düşüktü. Kemik yaşları kronolojik yaşlarından geriydi. Tedaviden sonra seks steroidleri, IGF-1, prolaktin düzeyleri, testis volümü ve kemik yaşları belirgin arttı. HOMA-IR ve bazal insülin düzeylerinde tedavi öncesine göre anlamlı, CRP, homosistein, LDL ve total kolesterol, trigliserid düzeylerinde anlamlı olmayan azalma, HDL kolesterol düzeyinde anlamlı olmayan artma görüldü. Tedaviden sonra vücut yağ oranlarında anlamlı azalma, vücut kitle indeksinde anlamlı olmayan artma görüldü. Bel çevresinde anlamlı olmayan azalma, bel-kalça oranında ise anlamlı azalma görüldü. Toplam uyku zamanı ve uyku etkinliği tedaviden sonra öncesine göre anlamlı şekilde uzun bulundu. Uyku evrelerinin süre ve yüzdeleri tedavi öncesi ve sonrasında farklı değildi. Solunum parametrelerinden Apne indeksi (AI), Hipopne indeksi (HI) ve Apne-hipopne indeksi (AHI) tedavi öncesi ve sonrasında değişmezken, REM uyku evresi esnasındaki minimum O2 saturasyonu tedavi sonrasında düşük bulundu.Sonuç: İHH'de; hCG+r-hFSH kombinasyon tedavisi etkin bir tedavi yöntemidir. Hastalığın semptom ve bulgularını, komplikasyonlarını belirgin şekilde düzeltmektedir. Hastaların takibi ve tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde; sekonder seks karakterlerinin izlenmesi ve seks steroid düzeylerinin ölçümü, kemik yaşı, testis volümü, HOMA-IR ve bazal insülin düzeyi, vücut yağ oranı ve vücut kompozisyonundaki değişikliklerin izlenmesi faydalı yöntemlerdir. Gonadotropin tedavisinin İHH'li erkeklerin uyku yapısında ve uykuda solunum parametrelerinde önemli bir etkisi yoktur fakat eğer hastanın önceden mevcut obstrüktif uyku apnesi (OSA)'si varsa dikkatli olunmalıdır.Anahtar Kelimeler: Hipogonadizm, insülin direnci, metabolik sendrom, polisomnografi, OSA.

Target: The aim of this study was to evaluate the symptom and physical examination findings in idiopathic hypogonadotropic hypogonadism (IHH) before and after the hCG+r- hFSH combination treatment, examine the effects of this treatment on the insulin resistance and metabolic syndrome parameters and investigate the effects of gonadotropin treatment on the sleeping structure and the respiration parameters while these patients were a sleep. In order to evaluate these parameters, we aimed to determine the basal (fasting) insulin levels, lipid profile, bone age, testis volume, body fat ratio, body mass indexes, waist circumferences, waist to hip ratios, hemocysteine levels, C-reactive protein (CRP), Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance (HOMA-IR), sleeping structure; and how the respiration parameters would respond to this treatment. Moreover, in order to remove the defects in the follow up of the hypogonadism, we aimed to investigate whether the metabolic syndrome parameters, insulin resistance, the sleeping structure and the respiration movements in sleeping could be used as follow up criteria or not; and to determine whether these criteria have any advantages over the classical follow up methods.Material-Method: Sixteen male patients, the mean age 27,5 years who were diagnosed to have IHH were included in this study. The patients who had any other hormonal and systematic diseases, who had had any medication for hypogonadism six months before the treatment; or who did not accord with the treatment were ruled out of the study. The patients were diagnosed after the anamnesis, physical examination and laboratory tests and radiological imaging compatible with clinical suspicion. In order to confirm the diagnosis the hCG (LH) test was performed. The treatment started by 1500-2000 units IM hCG injection three times a week. After the testis volumes reached 8-10 ml (approximately 6 months after the therapy); r- hFSH added to the treatment and hCG+r-hFSH therapy was continued for 6 months.The patients were evaluated before and after the therapy for their physical findings, hormonal levels, testis volumes, body fat ratios, body mass indexes, waist circumferences, waist to hip ratios, bone ages, lipid profiles, hemocysteine and CRP levels, basal insulin and HOMA-IR levels, polysomnographic sleeping records. All of these parameters were examined to see whether they had a change with the treatment or not.Findings: The patients? LH, FSH, testosterone levels were markedly lower than the normal before the treatment. Their bone ages were retarded according to their chronological ages. After the treatment, the patients? sex steroid levels, IGF-1and prolactin levels, testis volumes, and the bone ages were increased markedly. It was found that there was a meaningful decrease in the HOMA-IR and basal insulin levels compared to those before the treatment; and a non-meaningful decrease in the CRP, hemocysteine, LDL and total cholesterol, triglisereid levels, but a non-meaningful increase in the HDL cholesterol levels.It was determined that body fat ratios decreased meaningfully and that body mass indexes increased non-meaningfully after the treatment. Non-meaningful decreases were observed in the waist circumferences and a meaningful decrease in the waist to hip ratios. After the treatment, the total sleeping time and the sleeping efficiency were found meaningfully longer compared to the parameters, before the treatment. The duration and the percentage of the sleeping stages were not different before and after the treatment. Whereas the minimum O2 saturation during the REM sleeping stage was found lower than that before the treatment.Result: In IHH, the hCG+r-hFSH combination treatment is an effective treatment method. It improves the symptoms and findings and lowers the complications of the disease distinctively. In the patients? follow-up evaluation and the effectiveness of the treatment, changes in the secondary sex characters, measurement of sex steroids, determination of bone ages and testis volumes, HOMA-IR and basal insulin levels, body fat ratios and the observation of the alterations in body composition are beneficial methods. There is no major effect of gonadotropin treatment of the males with IHH on sleeping structure and respiration parameters during sleeping; however, if the patient already has obstructive sleeping apnea, more attention must be paid.Key Words: Hypogonadism, insulin resistance, metabolic syndrome, polysomnography, OSA.