Depolama sürelerinin bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin kalite ve fizyolojik özellikleri üzerine etkileri

Abstract

Patatesin yetiştirilmesi ve ıslahı kadar, depolama sırasında kalite ve fizyolojik değerlerinde meydana gelecek olan değişimlerin bilinmesi de önemli bir konudur. Bu çalışma, Erzurum yöresinde yetiştiriciliği yapılan patates çeşitlerinin depolanma süresince ve sonunda bünyelerinde meydana gelen kalite ve fizyolojik değişikliklerini tespit etmek amacıyla 2014 yılında yürütülmüştür. Araştırmada, yedi patates çeşidi (Binella, Granola, Bamba, Natascha, Toscana, Slaney ve Marfona) ve biri kontrol olmak üzere (depolama başlangıcı-15 Kasım 2013) üç farklı depolama süresi yer almış (5 Ocak, 24 Şubat, 14 Nisan 2014 (depolama sonu)) ve `Tesadüf Parselleri` deneme desenine göre iki tekerrürlü olarak düzenlenmiştir. Araştırmada, patates çeşitlerinin kontrol değerlere göre; özgül ağırlık, kuru madde, nişasta, protein, cips verimliliği, cipsin yağ çekme oranı ve yumru ağırlık kaybı değişimleri, uyanma gösteren, sürgün veren, sürgün vermeyen ve hastalıklı yumru oranları, yumrudaki ortalama göz sayısı, sürgün sayısı, sürgün boyu ve sürgün eni gibi özellikler incelenmiştir. Depolama süresince belli aralıklarla yapılan fizyolojik ve kimyasal analizler neticesinde elde edilen bulgulara göre, depolama sürelerinin incelenen karakterler içerisinde özgül ağırlık, nişasta, protein ve yumru ağırlık kaybı değişimleri ile uyanma gösteren, sürgün veren, sürgün vermeyen ve hastalıklı yumru oranları üzerine etkileri önemli bulunmuştur. Depolama dönemi boyunca özgül ağırlık, kuru madde, protein ve yumru ağırlık kaybı değişimlerinin; uyanma gösteren, sürgün veren ve hastalıklı yumru oranlarının bir öceki döneme göre artış gösterdiği, sürgün vermeyen yumru oranının ise azaldığı belirlenmiştir. Depolama boyunca nişasta oranında dönemlere göre düzenli olmayan artış meydana gelmiş, bu artış en fazla yine depolama sonunda olmuştur. Cips verimliliğinde ve cipsin yağ çekme oranında ise depolama süresince ele alınan dönemler bakımından düzenli olmayan azalışlar oluşmuş, en düşük azalamaların depolama sonunda olduğu belirlenmiştir. Depolama süresince ve depolama sonunda patates çeşitleri arasında; özgül ağırlık, kuru madde, nişasta, protein, cipsin yağ çekme oranı ve yumru ağırlık kaybı değişimleri ile yumrudaki ortalama göz sayısı, sürgün sayısı ve sürgün eni bakımından önemlilik tespit edilmiş, diğer karakterler yöününden önemlilik belirlenmemiştir.Sonuç olarak, kontrollü ve uygun koşullarda depolanan patateslerin, depolama süresinin uzamasına bağlı olarak ağırlık kaybı dışında kalite ve fizyolojik olarak incelenen önemli karakterlerin miktarlarında artışların olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, depolama süresi sonunda incelenen karakterler yönünden patates çeşitlerinden Bamba, Slaney ve Binella en iyi sonucu vermişlerdir. Dolayısıyla depolama süresince ve sonunda patatesler gerek pazarlanabilir özelliklerini gerekse yemeklik ve tohumluk özelliklerini kaybetmemişlerdir.

Knowledge of the variations in quality and physiological traits during potato storage is critical for utilization and storage of potato. The study was conducted in order to determine on the quality and physiological changes during storage period on structure of potato varieties used commonly Erzurum in 2014. In study, seven potato varieties (Binella, Granola, Bamba, Natascha, Toscana, Slaney and Marfona) and three different storage period (January 5, February 24, April 14 ) were used. The experiment was established as complete randomized design with 2 replicates. The parameters examined were specific gravity, dry matter, starch, protein, chips yield and oil absorption rate and tuber weight loss variations, the rates of waking up showing, shoot forming tuber rate and non-shoot forming tuber rate and diseased tubers, the average number of eye and shoot, shoot length and width on tuber.According to the results obtained from the physical and chemical analyzes conducted at certain intervals, the storage periods had significant impact on specific gravity, starch, protein and tuber weight loss variations and the rates of waking up showing. During the storage period, specific gravity, protein and tuber weight loss variations and the rates of waking up showing, giving shoot and diseased tubers increased, whereas non-shoot forming tuber rate decreased. Starch rate also showed a non-uniform increase. This increase has been the maximum at the end of storage. Chips yield and oil absorption rates showed non-uniform decrease during the storage period, with the lowest in the end of the storage. Potatoes varieties during the storage period and at the end of storage differed significantly in terms of specific gravity, dry matter, starch, protein, oil absorption rate of chips and tuber weight loss variations, the average number of eye and shoot, shoot length and width on tuber. As a result, the potatoes stored at controlled and appropriate conditions showed an considerable increase in all important quality and physiological traits other than weight loss depending on long-term storage. Potato varieties Banba, Slaney and Binella gave better results in terms of important characteristics. Moreover, potatoes have preserved both market, cooking and seed characters during the storage period.