Azotlu gübre formlarının farklı olgunlaşma sürelerine sahip patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi

Abstract

Farklı iklim koşullarında patatesten en ekonomik verimi sağlayacak uygulamaların belirlenmesi agronomik açıdan büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla, Erzurum ekolojik koşullarında 2013 yılında farklı olgunlaşma sürelerine sahip patates çeşitlerine uygulanacak değişik azotlu gübre formlarının, verim ve verim unsurlarına etkileri bu çalışmayla belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma da, farklı olgunlaşma sürelerine sahip dört patates çeşidi (erkenci: Binella, orta erkenci: Natascha, orta geççi: Granola, çok geçci: Bamba) ve 3 azotlu gübre formu (amonyum sülfat, amonyum nitrat ve üre) yer almış ve `Tesadüf Blokları` deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada; çıkış süresi, çıkış oranı, bitki boyu, sap sayısı, ocak başına yumru sayısı, ocak başına yumru, dekara toplam, büyük, orta, küçük ve ıskarta yumru verimleri ile özgül ağırlık, kuru madde, nişasta ve protein oranları, cips verimliliği ve yağ çekme oranı gibi karakterler incelenmiştir.Elde edilen sonuçlara göre, farklı formlarda uygulanan azotlu gübrelerin yalnızca yumrunun kalite özelliklerinden özgül ağırlık, nişasta oranı, protein oranı ve cips verimliliğine önemli etkisi olurken, bu karakterler dışında incelenen diğer karakterler üzerine etkileri belirlenmemiştir. Azotlu gübre olarak uygulanan amonyum sülfat, dekara yumru verimi (1628,9 kg), özgül ağırlık (1,081), kuru madde (%21,9) ve nişasta oranları (%14,0), cips verimliliği (%36,9) gibi önemli karakterler bakımından amonyum nitrat ve üreye göre daha iyi sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Aynı gübre formunda cipsin yağ çekme oranı ise (%31,73) en düşük olmuştur. Amonyum nitrat uygulamasında bitki boyu (39,9 cm) ve dekara büyük yumru (1111,0 kg) yumru verimi en fazla olurken, üre uygulamasında ise protein oranı (%9,9) ve cipsin yağ çekme oranı (%32,04) en yüksek olmuştur.Olgunlaşma süreleri farklı olan patates çeşitlerinin ise çıkış süresi, bitki boyu, sap sayısı, ocak başına yumru sayısı, dekara toplam, küçük ve ıskarta yumru verimleri ile kuru madde oranına etkisi önemsiz bulunurken; diğer karakterler üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Patates çeşitleri içerisinde Natascha özellikle kalite özelliklerinde (özgül ağırlık (1,083), kuru madde (%22,3), nişasta (%14,4) ve protein (%10,2) oranları ile cips verimliliği (%38,2)), Binella ise yumru veriminde (dekara toplam (1702,9 kg) ve büyük yumru verimleri (1431,8 kg)) dikkate değer çeşitler olmuştur. Sonuç olarak, bölge şartlarında patates yetiştiriciliğinde azotlu gübre formlarından amonyum sülfat uygulamasının ve kalite yönünden orta erkenci Natascha, yumru verimi yönünden ise erkenci Binella patates çeşitlerinin kullanılması önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Patates, Solanum tuberosum L., azotlu gübre formları, verim, verim unsurları

It is important to determine the favorable management practices that will give the most economic yield in potato in different climate conditions. For this purpose, the effects of various forms of nitrogen fertilizer to on yield and yield components of potato genotypes with different maturity duration were investigated in Erzurum climatic conditions in 2013 growing period. In this study, the four potato genotypes having different maturation time, i.e, Binella (early), Natascha (medium early), Granola (medium late), and Bamba (very late), and three nitrogen fertilizer forms (ammonium sulfate, ammonium nitrate and urea) were tested. The experimental design was a randomized complete block design with three replicates. The characteristics investigated in this study were emergence duration and rate, plant height, stem number, tuber number per hole, tuber yields of per hole, total, large, medium, small, and discard, specific gravity, dry matter, starch and protein content, chips yield and oil absorption rate. According to the results of this study, different nitrogen forms significantly affected only specific gravity, starch and protein content, chips yield from tuber quality features and, for the other characteristics except for these characteristics the differences were not significant. Within the nitrogen fertilizer forms, ammonium sulfate gave better results than ammonium nitrate and urea in terms of important characteristics as tuber yield per decare (1628,9 kg), specific gravity (1,081), dry matter (21,9%) and starch rates (14,0%), chips yield (36,9%), and also produced the lowest oil absorption rate of chips (31,73%). The ammonium nitrate form produced maximum plant height (39,9 cm) and large tuber per decare (1111,0 kg), while the highest protein rate (9,9%) and oil absorption rate (32,04%) were obtained from the urea applicationThe potato genotypes with different maturation times did not affect emergence duration, plant height, stem number, tuber number per hole, tuber yields of total, small, and discard per decare and dry matter. The genotype Natascha was superior to the other two genotypes in terms of specific gravity (1,083), dry matter (22,3%), starch (14,4%) and protein (10,2%) rates and chips yield (38.2%)), and Binella have also been a remarkable genotype in terms of tuber yield (total (1702,9 kg) and large tuber yield (1431,8 kg) per decare).Based on the results of this study, it could be suggested that for the potato production in the region conditions, application of ammonium sulfate as nitrogen fertilizer, and the use of medium early Natascha in terms of quality and early Binella in terms of tuber yield may be suitable.Keywords: Potato, Solanum tuberosum L., nitrogen fertilizer forms, genotype, yield, yield components