Tefenni (Burdur) ilçesinin florası ve halk ilaçları

Abstract

Bu çalışmada Tefenni ilçesinin florası ve çoğu bitkisel olmak üzere halk ilacı olarak kullanılan doğal kaynakları araştırılmıştır. Araştırma alanına 2008 Nisan ile 2010 Haziran ayları arasında 17 bilimsel gezi düzenlenmiş ve yaklaşık 2000 bitki örneği toplanmıştır. Bu örneklerin değerlendirilmesi sonucunda doğal olarak yetişen 81 familyaya ait 326 cins ve bu cinslere ait 534'ü tür, 172'si alttür ve 98'i varyete düzeyinde olmak üzere toplam 804 takson tespit edilmiştir. Bu taksonların 6'sı Pteridophyta, 798'i ise Spermatophyta bölümüne aittir. Spermatophyta bölümündeki taksonların 6'sı Gymnospermae, 792'si ise Angiospermae alt bölümüne dahildir. Angiospermlerin 703 tanesi Dicotyledonae, 89 tanesi ise Monocotyledonae sınıfına aittir. Tespit edilen taksonların 169`u endemik olup, endemizm oranı % 21'dir. Taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımına bakıldığında 158 taksonun Akdeniz elementi, 120 taksonun İran-Turan elementi, 34 taksonun Avrupa-Sibirya elementi olduğu görülmektedir. Geri kalan 492 takson ise çok bölgeli (geniş yayılışlı) ya da bölgesi bilinmeyendir. Takson sayısı bakımından en zengin familya Asteraceae, en zengin cins ise Astragalus'tur. Tefenni ilçesinde 16 yerleşim biriminde 100 bitkisel, 7 hayvansal ve 3 inorganik kaynağın halk ilacı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bitkisel kaynaklı halk ilaçlarının 76'sı doğal, 24'ü ise kültür bitkisidir. Halk ilacı olarak kullanılan bitkiler en çok gastrointestinal sistem, solunum sistemi ve ürogenital sistem hastalıklarına karşı kullanılmaktadır. Bitkilerin, % 62'si dahilen, % 17'si haricen, % 21'i hem dahilen hem de haricen olmak üzere 255 farklı şekilde kullanıldığı belirlenmiştir ve en çok kullanılan kısımları herbadır. Bu çalışma ile 44 türe ait 73 yeni yöresel ad, 39 türe ait 55 farklı kullanılış, halk ilacı olarak ilk defa kullanılan 8 bitki tespit edilmiştir.

In this study, it has been investigated the flora and natural sources most of which are plant originated used as folk medicine in Tefenni District. 17 scientific trips were arranged to the investigation area between 2008 April and 2010 June and approximately 2000 plant specimens were collected. As a result of the evaluation of the plant specimens, 534 species, 172 subspecies and 98 varieties belonging to 326 genera and 81 families were determined. Among the identified taxa, 6 taxa belong to Pteridophyta and 798 taxa belong to Spermatophyta. 6 taxa from the Spermatophyta belong to Gymnospermae and 792 taxa belong to Angiospermae. 703 taxa of Angiospermae are Dicotyledones and 89 are Monocotyledones members. The number of endemic taxa was 169 and this number constitutes 21% of the total flora. According to the phytogeographical distribution of the plants, it has seen that 158 taxa are belonged to Mediterranean, 120 taxa are belonged to Irano-Turanian and 34 taxa are belonged to Euro-Siberian phytogeographical region. The remaining 492 taxa are belonged to pluriregional or phytogeographycally unknown. The richest family according to the taxon numbers is Asteraceae and the richest genus is Astragalus.It has been indicated that 100 plant, 7 animal orginated and 3 inorganic sources are used as folk medicine in the research area. Among the plant originated folk medicines, 76 of which are wild and 24 of which are cultivated. Folk medicinal plants are mostly used against gastrointestinal system, respiratory system and urogenital system diseases. 62% of usages are internal, 17% of usage are external The remaining 21% usages are both internal and external. The most frequently used parts of the plants are the aerial parts. In this research, 73 new local names belonging to 44 species, 55 different usages belonging to 39 species and 8 new folk medicine were determined.