Türkiye`de sigortacılık sektörünün fon yaratma kapasitesi ve finansal analizi

Abstract

ÖZET Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde yatırımlara yönlendirilecek orta ve uzun vadeli fonlar kıttır. Gelişmiş ülkelerde fon yaratma kabiliyeti yüksek olan sigortacılık sektöründen yeterince yararlanılmasına karşılık, ülkemiz için bunu söylemek zordur. Ülke kalkınmasında itici güç olan sermaye birikiminin yetersiz olması, kalkınma hızının düşük olmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle, sigorta sektörünün ülkemiz ekonomisindeki yerini belirlemek, ekonomideki fon yaratma kapasitesini artırmak için neler yapılması gerektiğini ortaya koymak amacıyla konu incelenmeye değer bulunmuştur. Bu amaçla birinci bölümde, sektörün fon yaratma kapasitesini incelemeden önce bilgi edinmek amacıyla sigortacılığın çeşitli tanımları yapılmış ve bu tanımlardan elde edilen unsurlar belirtilmiştir. Yine sigorta türleri sekil olarak verilmiş ve uzun vadeli fon yaratma özelliği çok fazla olmasından dolayı hayat sigortasının tanımına da yer verilmiştir. Sigortacılık sektöründe sıkça kullanılan Reasürans, Koasürans, Sedan gibi kavramlarında açıklaması bu bölümde verilmektedir. Sigortacılığın temel işlevi, riski dağıtarak zararı minimize etmek olmasına rağmen, bazı yan işlevleri de vardır. Zamanla sigortacılık gelişerek, sektörden elde edilen fonların ekonomiye katkılarının büyük boyutlara ulaşması sayesinde, makro açıdan yan işlevlerin temel işlev yerine geçtiği ve ekonomik işlevlerin öneminin çok büyük olduğu vurgulanmaktadır. ikinci bölümde ise, sigortacılığı uluslararası karşılaştırmalarda sıkça kullanılan değerlendirme ölçüleri yardımıyla Türk sigortacılığının dünya sigortacılığındaki yeri ortaya konulmaktadır. Bu ölçüler, faaliyette bulunan^1 sigorta şirketleri sayısı, yıllık direkt prim liretimi, kişi başına düşen prim miktarı, prim/GSMH oranlarıdır. Bu karşılaştırmalar sonucunda, Türk sigorta sektörünün dünya Ülkeleri arasında son sıralarda yer aldığı görülmüştür. Daha sonra Türk sigortacılığının gelişimi incelenmiş ve bu amaçla prim üretimindeki artışlar enflasyon oranlarına endekslenerek, sektörün reel gelişimi bulunmaya çalışılmıştır. Ayrıca, kişi basma prim üretiminin değerleri yıllara göre dolar cinsinden hesap edilerek sektörün gelişimi için ayrı bir karşılaştırma yapma fırsatı doğmuştur. Türk sigortacılığının dünya ve Türkiye'deki yeri incelendikten sonra, üçüncü bölümde de sektörün fon yaratma kapasitesi ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bu amaçla sigortacılık sektörünün fon kaynakları, faaliyet sonucu yaratılan kaynak, öz kaynak, yabancı kaynaklar olarak ayrıldıktan sonra, fon kullanım alanları açıklanmaktadır. Dördüncü bölümde ise, Sigorta Murakabe Kurulu tarafından yayınlanan, Sigorta Faaliyeti Hakkında Raporlar'dan elde edilen, sigorta şirketlerinin konsolide bilanço ve kar/zarar tablolarına Riskmetre Modül 1 isimli bilgisayar paket programı kullanılarak sektöre ilişkin tespitler yapılmıştır. Programda, bilançoların dikey yüzde dağılımları yapılarak, daha sonra kaynak kullanım analizi finansal oranlar analizi ve yatırım gerektirmeyen hizmet sektörü oranları ile karşılaştırmalar yapılarak elde edilen bilgiler değerlendirmeye tabi tutulup puanlar verilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda sektörün aldığı toplam ağırlıklı puan iyi dereceye denk geldiği tespit edilmiştir. Altıncı bölümde ise sonuç ve değerlendirme yapılmaktadır. VI

SUMMARY Inadequacy of capital accumulation and the resulting shortage of medium and long term funds for investment is a serious constraint facing the developing countries, hampering their efforts of economic growth. However, insurance sector has been a major source of investment funds in the developed economies. Therefore, developing the insurance sector can be considered as a significant step towards the mobilization of the domestic resources for economic growth and development. The purpose of this study is to analyze the effects of the Turkish Insurance sector on the Turkish economy and to suggest policies with which the fund creating capacity of the sector can be increased. In the first chapter, insurance and various types of insurance is discussed with specific reference to life insurance due to its capacity in creating long term funds. Basic concepts frequently used in the insurance business such as reassurance, coassurance, and sedan are also introduced. Even though the primary function of insurance is to minimize losses by spreading the risk, it has some secondary functions like capital formation. As the insurance sector developed and the amount of funds created reached significant proportions in the economy, it has been observed that the macro effect of the insurance sector on the economy has emerged as the primary function of the sector, being a major source of capital formation in the Turkish economy. In the second chapter, the share of the Turkish Insurance sector in the World Insurance sector has been investigated, and cross-country comparisons have been made by employing the commonly used measures of comparison in the sector, such as the number of insurance companies, annualpolicy sales, amount of per capita insurance policy, and insurance policy/GNP. Those comparisons have established that the Turkish Insurance sector has ranked relatively low among other countries. In addition, the development of the Turkish Insurance sector has been discussed from a historical perspective. The real trend of the sector's development over time has been captured by deflating the annual growth in policy sales with the annual inflation rate. Another measure for the real growth of the sector has also been deviced by converting the annual per capita policy sales to U.S. dollars at the exchange rate of the time period in question. In the third chapter, Turkish Insurance sector has been analyzed in terms of capacity in creating funds for investment. First, the sources of funds for the sector has been classified as funds created as a result of operations, capital, and outside capital. Then, uses of the funds have been discussed. In the fourth chapter, balance sheets and profit tables of the Turkish Insurance companies have been subjected to financial analysis using the 'Riskmetre I' software, and the financial situation of the sector has been examined. The data set was obtained from the Insurance Auditing Agency. First, vertical percentage distribution of the balance sheets have been calculated. Then, analysis of the funds used, and financial ratio analysis have been performed. Comparisons have been made with the ratios of the sectors not requiring investment, and scores have been assigned depending on the results of those comparisons. Evaluation of the scores revealed that the weighted sum of the scores of the sector ranked good according to criteria. The study concludes with an overall evaluation and policy recommendations. VIII