Bölgesel kalkınma modeli olarak GAP Projesi`nin Bölge`nin sosyo-ekonomik yapısı üzerinde oluşturacağı muhtemel etkiler ve beklentiler

Abstract

ÖZET Bölgasel dengesizlik dar anlamda bir Ülkenin çeşitli bölgeleri arasında görülen sosyal, ekonomik ve kültürel farklılıklar olarak nitelendirilebilir. Bugün her Ülkede az yada çok ana mutlaka bölgesel dengesizlikler mevcuttur, özellikle as gelişmiş Ülkelerde kalkınmanın sağlanabilmesi için bölgesel dengesizliğin kaçınılmaz olduğu kabul edilmektedir. Ancak önemli olan kalkınmayla birlikte ülkedeki bölgesel dengesizlikleri de kısa sürede giderebilmesidir. özellikle ikinci dünya savaşından sonra bu konuyla ilgili olarak çalışmaların yoğunlaştığı ve iktisat literatüründe bölge, bölge bilimi, bölgesel gelişme, bölgesel plan lama gibi kavramların yer aldığı görülmüştür. Bölgesel dengesizlikleri giderici uygulamalara somut örnek olarak da Amerika'dan Tennesse vadisini, italya'da Mezzoqiorno' yu, Fransa, ingiltere, Almanya, Japonya, irlanda ve Norveç* de uygulanan kalkınma projeleri verilebilir. Türkiye'de de planlı döneme geçişle birlikte gerek kalkınma planlarında, gerekse hükümet politikalarının da bölge sel dengesizliği giderici politikaların yer aldığı görülmektedir. Az gelişmiş bölgelerden biri konumunda olan Güney doğu Anadolu Bölgesini kalkındırmak için uygulamaya konulan GAP projesi de somut uygulamaların en büyüğüdür. Bugün 6AP projesi bünyesinde ££ barajı 13 hidroelektrik santralini içeren ve 1.670.000 ha. alanı sulamayı hedef alan entegre bir proje niteliğindedir. Projenin esas amacı sulama ve enerji üretimidir. Ancak, proje genel olarak ele alındığında, bitirilmesi durumunda bölgenin sosyal, ekonomik, kültürel, siyasal yapısı üzerinde bir çok etkide bulunacağı açıktır. Bölge üzerindeki etkisi kadar Türkiye'ye ekonomik, ticari, sosyal, siyasal ve stratejik güç kazandıracağı da beklenen etkiler arasındadır.

SUMMARY It is often argued that differences regarding the regional development level arise in conseguence of diderent socio-economic and cultural characteristics of the regions. It is a fact that even at present, many countries have not eliminated the differences in the regional development level. Particularly, in the less-developed countries, unegual interregional development is the major concern. At the beginning of the development process, it may not be easy to eliminate the differences in interregional development for a newly developing country. However, it is a fact that sooner or later differces in the interegional development level have to be eliminated in order to maintain a stable development for the global economy. In particular, after the second World War, much of the development economies focused on the ways to realise regional development. Studies on the regional development have popularised and tend to stress the importance of the region, `regional development`, `regional planning` and `regional science` in the economic literature. In order to generate major socio-economic progress in a specific region, regional development plans have initiated in many countries, such as Tennessee Valley in the USA, Mezzogiorno in italy, and similar plans have been also practised in France, England, Germany, Japan, Ireland and Norway. The introduction of comprehensive planning in the early stage of the first five year and various government programs gave a substantial importance to the regional development, and initiated a major attempt at establishing more egual interregional development in Turkey. However, the project of Southeast Anatolia, GAP, is the major regonal development plan initiated for the global development of the Southeast Anatolia of Turkey. The GAP is designed as a multipurpose development plan. Therefore it contains many projects andsub projects as Mall -££ dams, 13 power stations, etc., and it aims at improving irrigation in the region, 1,670.000 hectare. In general terms, the main objectives of the GAP are explained as to increase energy production and to improve irrigation for the purpose of raising agricultural production in the Southeast Anatolia. It is obvious that the GAP will have major impact on the socio-economic and cultural structure of the region in the short run and over the long run. On the other hand, it is also expected that the GAP will improve Turkey's socio-economic structure and Turkey' s socio-economic structure and Turkey' s strategic position in overall. XI