İşitme engelli ve engelli olmayan çocuklara sahip ailelerde sosyal destek algısı, yılmazlık ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Kumbasar, A., İşitme engelli ve engelli olmayan çocuklara sahip ailelerde sosyal destek algısı, yılmazlık ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.Yapılan araştırma işitme engelli ve engelli olmayan çocuklara sahip ailelerde sosyal destek algısı, tükenmişlik ve yılmazlık düzeylerinin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu; takvim yaşı 5-17 olan, Rize, Samsun, Trabzon, Ordu illerindeki Özel Eğitim Kurumlarına devam eden 156 işitme engelli çocuk ebeveynleri ile takvim yaşı 5-17 olan Ankara'da bulunan çeşitli ilkokul, ortaokul ve liselere devam eden 159 işitme engeli olmayan çocuk ebeveynleri olmak üzere, toplam 315 anne-baba oluşturmaktadır.Araştırmada ebeveynlere Kişisel Bilgi Formu, Yenilenmiş Anne-Baba Sosyal Destek Ölçeği (YASDÖ), Aile Yılmazlık Ölçeği (AYÖ) ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) uygulanmıştır.Elde edilen verilerin analizinde SPSS 21 paket programı kullanılmış; istatistiksel hesaplamalarda t testi, korelasyon analizi ve varyans analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, işitme engelli çocuğa sahip olan ve olmayan ebeveynlerin sosyal destek algısı (YASDÖ), yılmazlık (AYÖ) ve tükenmişlik (MTÖ) puanlarının anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği; işitme engelli çocuğa sahip ebeveynlerin normal çocuğa sahip ebeveynlere göre sosyal destek algısı ve yılmazlık düzeylerinin anlamlı ölçüde daha düşük ve tükenmişlik düzeylerinin anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca erkek engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin duygusal tükenmişlik ve yaşama bağlılık boyutlarından aldıkları puanların anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu bulunmuştur. İşitme engelli çocuğa sahip annelerin babalara göre öz yetkinlik, kendini kontrol ve duygusal tükenmişlik boyutlarından anlamlı düzeyde daha yüksek puanlar aldıkları; normal çocuğa sahip annelerin babalara göre öz yetkinlik ve kişisel başarı boyutlarından, babaların ise annelere göre bakım desteği boyutundan anlamlı düzeyde yüksek puanlar aldıkları belirlenmiştir. Normal çocuğa sahip şehirde yaşayan ebeveynlerin kasaba-köyde yaşayanlara göre bilgi desteği, duygusal destek ve yılmazlık düzeylerinin anlamlı ölçüde daha yüksek, duygusal tükenmişlik düzeylerinin ise anlamlı ölçüde daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca işitme engelli çocuğa sahip kasaba-köyde yaşayan ebeveynlerin ise şehirde yaşayanlara göre algıladıkları bilgi desteği düzeylerinin anlamlı ölçüde yüksek olduğu, yılmazlık ve tükenmişlik düzeylerinin ise anlamlı ölçüde farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Normal çocuğa sahip olan ve çalışan ebeveynlerin çalışmayanlara göre sosyal birliktelik desteği ve bakım desteği boyutlarından aldıkları puanların anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. İşitme engelli olan çocuğa sahip olan ve çalışmayan ebeveynlerin ise duygusal tükenmişlik düzeylerinin anlamlı ölçüde yüksek olduğu, sosyal destek ve yılmazlık düzeylerinin farklılık göstermediği görülmüştür.Son olarak işitme engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip ebeveynlerin eğitim düzeyleri arttıkça algıladıkları sosyal destek düzeylerinin arttığı; yılmazlık ve tükenmişlik düzeylerinin ise eğitim düzeyine göre farklılık göstermediği belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: işitme engeli, sosyal destek, yılmazlık, tükenmişlik

Kumbasar, A., The Examination of Social Support Perceptions and Resiliency and Burnout Levels of Families with and without Hearing Impaired Children. Hacettepe University, Graduate School of Health Sciences, Special Education Program, Master's Thesis, Ankara, 2016. The aim of this study is to determine the perception of social support, exhaustion and resiliency in families with and without hearing impaired children. The participants of the study include 156 hearing impaired children whose chronological ages are between 5-17 and who attend Special Education Institutions in cities Rize, Samsun, Trabzon and Ordu, and their families, and 159 hearing impaired children attending various primary, secondary and high schools, and whose chronological ages are between 5-17, in Ankara. In the study, the parents are implemented a personal information form, Revised Social Support Scale for Mothers-Fathers (YASDÖ), Family Resiliency Scale (AYÖ) and Maslach Burnout Inventory (MBI). The gathered data were analyzed via SPSS 2.1; t-test, correlation analysis, variance analysis and regression analysis were applied. The results of the data indicate that there is a significant difference between parents with hearing impaired children and parents without hearing impaired children concerning the scores they received from Revised Social Support Scale for Mothers-Fathers (YASDÖ), Family Resiliency Scale (AYÖ) and Maslach Burnout Scale (MTÖ). It was observed that the perception of social support and their resiliency levels of families with hearing impaired children are significantly lower and their burnout levels are significantly higher than parents without hearing impaired children. Besides, it was found that the parents with disabled boys have significantly higher scores in emotional burnout and conduct of life dimensions. It was determined that mothers with hearing impaired children received significantly higher scores in the self-efficacy, self-control and emotional burnout dimensions compared to fathers; mothers with normal children have higher scores, comparing fathers, have higher scores in self-efficacy and personal success dimensions and fathers have higher scores in maintenance support. Parents with normal children living in cities, compared to parents living in small towns and villages, have significantly higher levels of informational support, emotional support and resiliency and significantly lower levels of emotional burnout. It was also found that parents with hearing impaired children living in small towns and villages have significantly higher levels of perceived informational support but lower levels of resiliency and burnout levels. It was determined that employed parents with normal children have significantly higher scores concerning the social togetherness support and maintenance support dimensions. Unemployed parents with hearing impaired children have significantly higher levels of emotional burnout but their levels of social support and resiliency have no significant difference. Lastly, it was observed that the level of social support perceived by parents with and without hearing impaired children increase as the educational level of the parents increases; but resiliency and burnout levels show no significant difference concerning the educational level of the parents. Key Words: Hearing Impaired, Social Support, Family Resiliency, Parental Burnout