Türkiye buğday arzının uygulamalı ekonomik analizi

Abstract

02.Ozet ' Buğday, insan beslenmesinde kullanılan kültür bitkileri arasında dünyada ekim alanı ve üretim miktarı bakımından birinci sırayı almaktadır. Buğday; beslenme değerinin yüksek, taşınma, saklanma ve işlenmesinin kolay oluşu sebebiyle günümüzde, yaklaşık olarak 50 ülkenin temel besin maddesi haline gelmiştir. Türkiye, dünyada önemli buğday üreticisi ülkelerden biri durumundadır. Buğdaym Türkiye için bu öneminden dolayı bu çalışmada, Türkiye için toplam buğday arz miktarı, bir model kurularak tahmin edilmeye çalışılmıştır. Toplam buğday arz modeli, arz bileşenleri olarak ekim alanı eşitliği, verim eşitliği ve ithalat eşitliğinden oluşmaktadır. Çalışmada önce, genel olarak dünyadaki buğday sektörünün durumu incelenmiş ve Dünyadaki önemli buğday üreticisi ülkelerin üretimleri, tüketimleri, stok ile dış ticaretleri incelenerek tablolar halinde açıklanmıştır. Daha sonra, Türkiye buğday sektörü ele alınarak, Türkiye'deki buğday ekim alanı, üretimi, verimi, stoku, ithalat ve ihracatı üzerinde durulmuş ve tablolar halinde açıklanmıştır. Türkiye'de hükümetin buğdaya yönelik olarak uygulamakta olduğu çeşitli tarım politikalarından destekleme politikası, sübvansiyon politikası ve kredi politikası değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, teorik olarak tarımsal arz tepki modelleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde, 1963-1996 dönemi için oluşturulan arz bileşenleri modelinin tahmini sonuçlan elde edilmiştir. Böylece tahmin edilen modelle, planlı dönemde Türkiye'nin toplam buğday arz bileşenlerine ilişkin ampirik bulgular ve arz bileşenleri olarak üretim, ithalat miktarı tahmin edilmiştir. Toplam üretim tahmini, ekim alanı ve verim üzerinden bir özdeşlik şeklinde yapılmıştır. Bir arz bileşeni olarak stok miktarı dışsal olarak alınarak tahmin edilme yoluna gidilmemiştir. Buğday arz modelinin tahmini sonuçlan, RATS programı yardımıyla elde edilmiştir. Tahmin edilen katsayıların işaretleri, büyük ölçüde beklentilerle uyumlu ve anlamlı çıkmıştır. VIII

03.Summary Wheat is the major product among the whole cultural crops in human nutrution regarding the size of plantation fields in the world, and the level of production. Today wheat has become the basic food in almost fifty cuontries due to having high nutrution and being easy for processing, storing and transportation. Turkey is one of the major country among the wheat producers in the world. Because of the importance of wheat for Turkey, in this study, an aggregate wheat demand function for Turkey has been estimated by developing a model. Aggregate wheat supply model has been consisted of equations for plantation area, productivity and imports as the components of supply. In this study, first a general structure of wheat sector in the world have been analysed generally, and production, consumption, stock and foreign trade of major wheat producers in the world have been examined in tables. Then Turkey's wheat sector, wheat production fields, quantity, productivity, stocks, imports and exports issues have been analysed and prezented in tables. Additionally, various agricultural policies of Turkey on wheat production such as support, subvansionary and credit policies have been evaluated. In the third part, theoretical agricultural supply response models have been presented. în the fourth part, the estimated results of generated supply component model by covering the 1963-1996 period has been presented. Therefore, the ampirical results of Turkey's aggregate wheat supply component in planned period have been achieved by estimated model, and the amounts, production and imports have been estimated as supply components. The estimation of total production has been based on the production fields and productivity. The quantity of stock, a supply component, has been estimated as an exogenus variable. The estimation results of wheat supply model has been generated by RATS programme. The sign of estimated cofficients have been mostly found significant and have expected sign. IX