Fiyat istikrarının sağlanmasında Merkez Bankası`na alternatif bir yaklaşım olarak para kurulu ve Türkiye`de uygulanabilirliği üzerine bir araştırma

Abstract

02. Özet Serbest piyasa ekonomisinde, parasal istikrar ve bunun teminatı olan güçlü bir para birimi merkezi öneme sahiptir. Parasal istikran sağlayamayan ülkelerde zaman zaman ortaya çıkan mali krizler, küresel ekonominin bir sonucu olarak, süratle diğer ülkelere de yayılabilmektedir. 1997 yılı sonlarında Asya ülkelerinde başlayan ve diğer ülkelere yayılan Asya krizinin uluslararası parasal sistemi olumsuz etkilemesi bunun açık bir örneğidir. Uluslararası parasal sistemde ortaya çıkan sorunlar, yeni parasal sistem arayışlarını hızlandırmıştır. Arjantin'in para kurulu sistemini uygulamasıyla fiyat istikrarını sağlamada elde ettiği sonuçlar ile Endonezya ve Rusya'nın parasal istikrarı sağlamak için para kuruluna geçecekleri yönündeki açıklamaları, para kurulu sistemini uluslararası ekonominin gündemine taşımıştır. Çalışmanın amacı, fiyat istikrarım sağlamada merkez bankasına alternatif bir kurum olarak nitelendirilen para kurulunun teorik yapısı ve uygulama sonuçlan ışığında, Türkiye'de uygulanabilirliğini araştırmaktır. Çalışma kapsamında, merkez bankacılığı alanındaki son gelişmeler, merkez bankalanmn bağımsızlığı; para kurulunun teorik yapısı, dünyadaki uygulamalar ve Türkiye'de uygulanabilirliği konulan ele alınmıştır. Çalışmada, uygulanabilmesi için gerekli olan reformlann gerçekleştirilmesi durumunda, para kurullanmn fiyat istikranın sağlamada oldukça başanlı olabildikleri saptanmıştır. Türkiye açısından bakıldığında; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'mn (TCMB) 1998 yılı başından itibaren uygulamaya başladığı para politikasının para kurulu benzeri bir uygulama olduğu ve yakın bir gelecekte 1 Yeni Türk Lirası = 1 Euro parkesini içeren parasal sisteme geçişle birlikte Türkiye'nin para kurulu benzeri bir uygulamaya daha da yaklaşacağı düşünülebilir. Ancak özelleştirme başta olmak üzere vergi reformu, mahalli idareler reformu, sosyal güvenlik reformu gibi yapısal reformlann gerçekleştirilememesi durumunda fiyat istikranmn sağlanmasında para kurulu veya benzeri bir uygulamanın başanlı olma olasılığı çok azdır. VIII

03. Summary Monetary stability providing a strong money unit has major importance in a free market economy. Financial crises are mostly arising in countries having no monetary stability quickly spread out through other countries as a result of globalizing national economies. Asian crisis started in Asian countries and spread out over other countries at the end of the 1997 is a major evidence for the impact of the crisis on the international monetary system. Problems faced in international monetary systems forced to authorities to develop new alternative systems. Both the success of Argentina's currency board system in the establishment of price stability and the tendency of the authorities in Indonesia and Russian Federation to practice currency board has led the currency board system to be agenda in international economics. The purpose of this study is to analyze the applicability of currency board system in Turkey in the light of theoretical and practical results of currency system defined as an alternative of central bank in the sustainability of price stability. In the context of the study, new developments in central banking, independence of central banking, theoretical structure of currency board and its practice and applicability of currency board system in Turkey have been examined. This study has led the conclusion that in the case of achieving radical reforms required for the currency board system, the system can achieve price stability. From the Turkey's aspect, monetary policy of the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) since in the beginning of 1998 can be seen as a kind of currency board system's policy, and with the application the new monetary policy of equalizing 1 New Turkish Lira=l Euro parity, Turkey can be considered more close to currency board system. However without privatization and structural reforms on tax, local administration and social security, both currency board and other similar monetary systems have less probability to be successful in the sustainability of price stability. IX