Yılan fobisinin söndürülmesinde sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme teknikleri in vivo uygulamalarının etkinliğinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

02. Özet Bu araştırma deneysel yöntemin kullanıldığı bir çalışmadır. Deneysel yöntemle yılan fobisi olan bireylerden oluşturulan gruplarda psikolojik danışma uygulaması ile sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme tekniklerinin yılan fobisini azaltmadaki etkinlikleri incelenmiştir. Araştırmaya gönüllü olarak katılan K.T.Ü. Fatih Eğitim Fakültesinden 61 öğrenciye Dört Hedef Problem Ölçeği, Uyum Ölçeği ve Korku Türleri Ölçeği uygulanmış, bu uygulamalar sonucunda 40 birey araştırma grubuna alınmıştır. Bireylerden gönüllülük esasına göre ve tamamı tesadüfi olarak, sistematik duyarsızlaştırma uygulamaları için 10 birey deney 10 birey kontrol, yüzleştirme uygulamaları için 10 birey deney 10 birey kontrol gruplarına seçilmiştir. Grupların her biri 8 kız 2 erkek bireyden oluşturulmuştur. Sistematik duyarsızlaştırma deney grubunda yer alan bireylerle ortalama 8 oturum, yüzleştirme deney grubunda yer alan bireylerle ortalama 5.3 oturum gerçekleştirilmiş, kontrol gruplarına ise herhangi bir uygulama yapılmamıştır. Deneyin bitiminde ölçekler ve bu ölçeklere ek olarak İyileşme Konusunda Global Değerlendirme Ölçeği bireylere uygulanmıştır. Sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme uygulamalarının uzun süreli etkisini (long-lasting effect) incelemek için ölçekler bu öğrencilere deneyin bitiminden 6 hafta sonra bir kez daha uygulanmıştır. Sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme uygulamalarının etkinliğini incelemek için kovaryans analizi, iki eş ve iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testleri kullanılmıştır. Bu analizler sonucu elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir. 1-Sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme uygulamaları yılan fobisini azaltmada etkili olmuştur. 2-Deney sonunda yılan fobisi ve fobinin neden olduğu uyumsuz davranışları azaltmada sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme uygulamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir fark bulunmamıştır. 3-Sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirme uygulamalarının düzeltici etkilerinin izleme periyodunda da artarak devam ettiği bulunmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara dayanılarak çeşitli öneriler geliştirilmiştir. VI

03. Summary Experimental method was used in this research. The aim of the study is to investigate the effect of systematic desensitization and exposure techniques on snake phobia. 61 students were volunteerly selected among university students. Initial sample were screened out with Four Phobia Targets scale, Work and Home Adjustment, social and Private Leisure Activities scale and Fear Survey Schedule and from those 40 subjects were diagnosed as having snake phobia. Those subjects randomly assigned to control and experimental, exposure and systematic desensitization groups. Experimental groups (20 subjects) received behaviorally oriented counseling intervention, exposure and systematic desensitization, respectively. Eight session were organised for students at systematic desensitization experimen group, five sessions were organised for students at exposure experiment group. At the end of the experimental period, all of the scales and Global Impression scale on Improvement were given to all subject. Post treatments measures were taken after six week in order to find out the long-lasting effect of systematic desensitization and exposure techniques. In order to find out the effectiveness of systematic desensitization and exposure applications, covariance analysis, the difference between two identity group and medians were used. The result which were obtained from these statistical analysis were listed below. 1-The application of systematic desensitization and exposure techniques were found to be effective on decreasing snake phobia. 2-At the end of the experiment there were no statistically significant difference between the systematic desensitization and exposure techniques on snake phobia. 3-The long-lasting effect of systematic desensitization and exposure techniques were also found at the following period of the research. Some suggestions were developed according to the research findings. VII