Şeyhülislam Es`ad Efendi Divanı`nda özel isimler

Abstract

02. Özet Büyük bir imparatorluğun asırlar süren tarihi içerisinde üç dilin ortak kelime kadrosu ve ifade gücü ile meydana gelmiş; din, tasavvuf, menkıbeler, târih, folklor, gelenek ve görenek, bâtıl ve hakîki ilimler, felsefe, kelâm, fıkıh gibi başka toplumlarda eşine rastlanamayacak kadar zengin kaynaklar olan dîvânlar, bütün bu sahibi olduğumuz zenginlikleri günümüze en iyi şekilde taşıyabilmemiz için mutlak surette çok iyi incelenmesi gereken kültürel hazinelerimizdir. İşte biz de bu düşünceden yola çıkarak babası Ebu ıshâk İsmail Efendi ve kardeşi Şeyhülislâm İshâk Efendi gibi millî irfana bir çok kazasker, kadı, âlim ve şâir kazandırmış, bir Lâle Devri şâiri olan Şeyhülislâm Mehmed Es'ad Efendi'nin Dîvânı'nı ele alarak, şiirlerinde bahsi geçen kişi ve yer adlarım ve bu adların hangi özellikleriyle kullanıldıklarım tespit etmeye çalıştık. Bunun için de yaptığımız ilk iş mevcut nüshalar içerisinde bulunan bütün şiirleri tek tek inceleyerek içinde özel isim geçen beyitleri tespit etmek oldu. Tespit ettiğimiz bu beyitleri fişleme usulüyle alfabetik sıraya göre tasnif ettikten sonra, çeşitli kaynaklardan bu isimler hakkında bilgi toplamaya çalıştık. Daha sonra derlediğimiz bilgileri sunarak, bunlara ait beyitleri verdik. Böylece beyitlerin anlaşılmasını kolaylaştırmış olduk. VIII

03. Summary Dîvâns, which are the rich sources that we can not find the same richness in other societies, such as religion, sufism, legends, history, folks, tradition and custom, non-valid mand genuine sciences, philosophy, speech and Muslim canonical jurisprudence, are made from three languages,common words and power of expressio n in the history of a big empire which lasted for centuries. Mean while, they are our cultural treasures which need to be searched very well in order to transport all this richness to present time. Therefore, starting from that point of view, I not only tried to find the names of the people and places that were mentioned in his poems, but olso tried to find in what properties were these names used, by theway of using Sheikhulislam Mehmed Es'ad Efendi' s Dîvân who was a poet at the Tulip Age and also brought up a lot of chief milikary fudges, cadis, scientist and poets for national culture as his father Ebû İshâk Efendi and brother Sheikhulislam İshâk Efendi. For that reason the first thing which I did was to establish all the couplets which special names were written by the way of searhing his all poems one by one which are existed in the present copies. After I had classified these couplets which I established according to the names using the method of index, I tried to gather information about these names from various sources. I set up this gathered information in the order according to the alphabetical order but firsly writing the couplet which the name was mentioned. As a result of our project, when someone wonders the properties which the name has in the couplet and what sort of property is used in the poem, immediately information section below the couplet will be benefitted and this will prouide the readers to understand the poem obuiously. IX uuiw»- DOKÛMANIASYON MERKEZİ