Öğretmen adaylarında ve öğretmenlerde kendini gerçekleştirme düzeyleri ile yükleme biçimlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma; öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin kendini gerçekleştirme düzeylerini ve yükleme biçimlerini cinsiyet, branş ve meslekteki hizmet yılı değişkenlerine göre incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma grubunu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi'nin Orta Öğretim Fen ve Sosyal Alanlar Öğretmenliği Bölümleri son sınıflarında okumakta olan 60 öğretmen adayı ve Trabzon ili merkezindeki çeşitli ortaokul ve liselerde fen ve sosyal branşlarında görev yapmakta olan 120 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan bu 180 kişiye Kişisel Yönelim Envanteri, Yükleme Biçimi Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır.Elde edilen verilerin istatistiksel analizlerinde, yüzdelik normlar, t-testi, üç yönlü varyans analizi ve pearson momentler çarpımı korelasyon teknikleri kullanılmıştır. Bulgular, öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin kendini gerçekleştirme düzeyleri arasında fark olmadığı ve öğretmen adaylarında kızlar lehine olmak üzere anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir. Cinsiyet, öğretmenlik branşı ve meslekte çalışma süresi değişkenlerine göre öğretmenler arasında fark olup olmadığına ilişkin bulgular ise, yalnızca sosyal branş öğretmenlerinin lehine bir fark olduğunu göstermektedir. Öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin yükleme biçimleri, her üç boyutta da çoğunlukla olayın niteliğine göre içsel-dışsal, değişir-değişmez ya da genel-özel yüklemeler yaptıkları şeklinde ortaya çıkmıştır. Cinsiyet, branş ve çalışma yılı değişkenlerine göre yapılan istatistiksel analizlerde, içsel-dışsal boyutunda cinsiyetxçalışma yılı ikili etkileşimi anlamlı çıkmıştır.Değişir-değişmez ve genel-özel boyutlarında cinsiyetxbranşxçalışma yılı üçlü etkileşiminin gruplar arasında anlamlı bir fark oluşturduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarında kendini gerçekleştirme düzeyi ile yükleme biçiminin değişir- değişmez boyutu arasında negatif yönde orta düzeyde bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının kendini gerçekleştirme düzeyi ile yükleme biçiminin diğer boyutları arasında ve öğretmenlerin kendini gerçekleştirme düzeyi ile yükleme biçiminin üç boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Elde edilen bulgulara dayanılarak çeşitli öneriler sunulmuştur. VII

Summary The aim of this study was to investigate the levels of self- actualization and attributional styles of teacher candidates' going on their education as senier at Fatih Faculty of Education and the social and science teachers' working at the various Secondary and High Schools in Trabzon city according to some variables such as sex, teaching branch and working period. Research group consisted of 60 volunteer teacher canditates and 120 volunteer teachers. Personal Orientation Inventory designed by Shostrom, Attributional Style Questionairre designed by Seligman, Abramson, SemrneL, and Von Baeyer and Information Form designed by researcher were administered to the research group. Percentile Norms, t-test, three-way variance analysis and Pearson Product Moments Correlation Coefficient were used for statistical analysis of data. Results showed that there were no statistically significant differences between the self -actualization levels and attributional styles of teacher canditates and teachers, but was a significand difference in favour of female teacher candidates. Three-way variance analysis results indicated that main effects of each variable were not significant on both self-actualization level and attributional style. But, interactional effect of sex and working period in internal-external subtest, and intereactional effect of sex,branch and, working period in stable-unstable and global-spesific subtests were significant. Correlation coefficients showed that there were negative and moderate level correlations between self-actualization level and attributional styles in teacher candidates, but no significant correlations were for teachers. Some general and spesific recommendations were done according to the results. vm