Kalite maliyetinin muhasebe açısından dengelenmesi ve Türkiye`deki kalite maliyet uygulamaları

Abstract

0.2. Özet Dünyada yaşanan teknolojik gelişmelerden yararlanarak rekabete ayak uydurabilmek için, işletmeler, sürekli yenilik yaparak rakiplerine üstünlük sağlamayı hedeflemektedirler. Bu gelişme ortamına ayak uyduramayan işletmeler, pazardan çekilmek zorunda kalmaktadırlar. İletişim araçlarının gelişmesine paralel olarak işletmelerin yaptığı yenilikler, anında müşterilere ulaşmakta ve müşteriler de teknoloji sayesinde mevcut mallar arasında karşılaştırma yapma imkanı bulmaktadırlar. Pazardaki mallardan müşterilerin anında haberdar olması, işletmelerde kalite kavramını ön plana çıkarmakta ve rakiplerine göre daha kaliteli mal üreten işletmeler piyasada üstünlük sağlamaktadırlar. Kalitenin piyasaya hakim olduğu gerçeği, işletmeleri 1990'lı yılların başında, kalite güvence sistemini kurma ve belgelendirme çalışmalarına önem verme zorunda bırakmıştır. Bu belgelendirme sürecini tamamlayan veya Toplam Kalite Yönetimi uygulayan işletmeler ulusal ve uluslar arası piyasada üstünlük sağlamışlardır. Öte yandan,Kalite Güvence belgeleri müşteriler için aranan unsur olmuştur. Kalite güvence sistemi kurma ve uygulama çalışmaları başlangıçta oldukça maliyetlidir. Sözkonusu maliyeti kazanca dönüştürmenin yolu ise kalite maliyet bilgilerinin belirlenmesi, tahlil edilmesi ve bunlara dayanılarak üretim kararlarına yön verilmesinden geçmektedir. Ayrıca kalite güvece belgesi veren kurumlar, belge verdikleri işletmelerden kalite maliyetlerinin raporlanması ve tahlil edilmesi konusunda çalışma yapılmasını da istemekte veya isteyeceklerini ifade etmektedirler. Bu durum işletmelerin kalite maliyetlerini tahlil etmeleri ihtiyacını zorunlu hale getirmektedir. Sözkonusu tahlilin gerçek anlamda yapılması için kalite maliyet bilgilerinin muhasebe sisteminden elde edilmesi, yönetimlerin kararlarındaki isabet derecelerini olumlu yönde etkileyecektir. Bu çalışmada kalite maliyet sınıflandırılması, muhasebeleştirilmesi konularına yer verilerek, Türkiye' deki işletmelerin kalite maliyetlerini hesaplama ve analiz etme çabaları konusundaki yetersizlikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Daha sonra tekdüzen hesap planından yararlanarak, kalite maliyetlerinin izlenmesi ile ilgili görüşlere yer verilerek, ISO belgesi almış bir işletmede kalite maliyetlerinin hesaplanabilmesi için gerekli işlemler belirlenmiş ve söz konusu işletmeye kalite maliyet hesap yönergesi ve açıklaması önerilmiştir. Ayrıca Sözkonusu maliyetlerin tablo halinde görülmesini sağlayacak olan kalite maliyet tabloları oluşturulmuştur. VIII

0.3. Summary To keep up with competitors, business firms aim to get advantage over the competitors by continuously employing new innovations in taking advantage of new technological developments in the world. Business firms which are not concordant with the developing environment have to be withdraw from the market. Due to rapid improvements in communication tools, customers quickly aware of new innovations utilized by business firms and have opportunity to compare the existing products by means of technology. Due to well-informed customers in the market, business firms started to pay more attention on the quality concept, and also firms producing high quality product get the advantage of competition over the market. Due to fact that quality has priority in the market, firms has been forced to form quality guarantee system and to attach importance on quality certificate in the beginning of 1990s. The firms applying quality certificate and Total Quality Management programs achieved the advantageous over both national and international markets. In addition, quality guarantee certificates are also gained importance in customer's purchasing decisions. Establishment of quality guarantee programs are quite costly in the beginning. In order to get advantages of such a costly program, it is required to determine and evaluate the information on quality cost and to direct management decisions based on existing knowledge. Furthermore, the institutions certificating business firms for quality guarantee qualification are asking or stipulating the firms to prepare and analyze quality cost reports. These developments forced the business firms to analyze their quality costs. However, application of such analyses requires getting quality cost information through accounting system and has major impact on taking right decisions by management. This study based on the classification of quality costs and its accounting focuses the deficiency of Turkish firms on calculating and analyzing quality costs. In the next chapters,, by considering the uniform accounting plan and opinions on monitoring quality costs, required accounting process in an ISO certificated business firms has been determined, and an instruction plan and its details regarding quality costs have been suggested in questioned business firm. In addition, quality costs tables have been developed to present the costs in a table form. IX