Ankara umut evlerinde ve kurumsal bakım merkezinde kalan bireylerde MOHO (insan aktivite-modeli) müdahalesinin etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Ankara Umut Evlerinde kalan bireyler ile Kurumsal Bakım Merkezi'nde yaşayan bireylere Occupational Therapy Modeli'ne (MOHO) göre birey merkezli değerlendirme ve müdahale sonrası aktivite performansının incelenmesi amacıyla planlandı. Çalışmaya Umut Evlerinde kalan 17 zihinsel-ruhsal problemli birey (Umut evi grubu) ile Saray Rehabilitasyon Merkezinde kalan 17 zihinsel-ruhsal problemli olan birey (Kurum evi grubu) dâhil edilmiştir. Kurum evlerinde kalanların yaş ortalaması 31.65±5.72 yıl iken, Umut Evlerindekilerin 30.76±5.45 yıl olarak belirlenmiştir. Zihinsel-ruhsal problemleri olan bireylerle ilgili sosyodemografik özellikleri bilgi toplama ile elde edilmiştir. İnsan Aktivite-Rol Modeli Tarama Aracı (İARMTA) ve Performans Süreç Modeli ile Aktivite-rol performansı değerlendirmesi, Konut Çevresel Etki Anketi ile bireylerin yaşadığı evlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Müdahale sonrası İARMTA ölçeğinin alt ölçeklerine bakıldığında; aktivite-rol için motivasyon, iletişim ve etkileşim becerileri, çevre komponentlerindeki fark puanları karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak Umut Evindeki bireyler lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Aktive rol paterni, süreç becerileri, motor becerilerindeki değişim kurumda yaşayan bireylere göre müdahale sonrasında anlamlı fark yaratmamıştır (p>0,05).Umut Evinde yaşayan bireylerin müdahale sonrası, serbest zaman nesneleri, çalışma ve gündelik işlere katılım, yardımcı günlük yaşam aktivite (YGYA) katılımı, serbest zaman/rekreasyon aktivitelerine katılım, toplumsal aktiviteler, kendini ifadesi, evde yaşayan diğerleri, aile ve arkadaşlar ile etkileşimleri, personelle etkileşimleri, karar verme, otonomi, güçlendirme, hedef süreç, aktive-rol kimliği ve rol gelişimi, alanlarında gelişim elde edilmiştir (P<0,05). İki yerleşim yeri karşılaştırıldığında; Umut Evlerinin çalışma ve gündelik işlere katılım, YGYA katılımı, serbest zaman/rekreasyon aktivitelerine katılım, toplumsal aktivitelere katılım, kendini ifadesi, evde yaşayan diğerleri, aile ve arkadaşlar ile etkileşimleri, personelle etkileşimleri, karar verme, otonomi, güçlendirme, aktive-rol kimliği ve rol gelişim alanlarında önemli gelişmeler olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Umut Evlerinin tüm alanlarında sonuçların Kurumsal Bakım Merkezinde değerlendirilen evlere göre daha yüksek bulunmuştur. Umut Evlerinde aktive-rol için motivasyon, aktive rol paterni, süreç becerileri, iletişim etkileşim becerileri alanındaki değişim anlamlı iken (p<0,01), Kurumda yaşayan bireylerin, aktive-rol için motivasyon, aktive rol paterni, süreç becerileri, çevre alanlarındaki değişim anlamlı bulunmuştur (p<0,01). Umut Evlerinde serbest zaman nesneleri, çalışma ve gündelik işlere katılım, YGYA katılımı, serbest zaman/rekreasyon aktivitelerine katılım, toplumsal aktiviteler, kendini ifadesi, evde yaşayan diğerleri, aile ve arkadaşlar ile etkileşimleri personelle etkileşimleri, karar verme, otonomi, güçlendirme, hedef süreç, aktive-rol kimliği ve rol gelişimi, Kurum evlerinde ise günlük yaşam aktivite nesneleri, program/rutin, hedef süreç, ev dışında iletişim, aktive-rol kimliği ve rol gelişimi, alanları gelişmiştir. Sonuç olarak ergoterapi modellerinden olan İnsan Aktivite-Rol Modeli kullanılarak, kişinin kendisi için anlamlı ve amaçlı aktivitelerle yapılandırılmış ve doğal çevrelerinde toplumsal katılımlarını kendine bakım,üretkenlik ve serbest zaman alanlarında geliştirmek ve yaşam kalitelerini artırmak için ergoterapi müdahalelerinin etkisi ortaya çıkmıştır.

The aim of this thesis is to analyze person-centred benefit of proper intervention approaches in accordance with Occupational Therapy Model (MOHO) to the individuals staying at Ankara Hope Houses, and living at Institutional Care Centers. It was intended to evaluate person-centered assessment in accordance with the MOHO, and to analyze occupation performance following the intervention. 17 individuals having mental and spiritual problems and staying at Hope Houses (Hope House group); and 17 individuals having mental and spiritual problems and staying at Saray Rehabilitation Center (Institution House group) were included in this study. The average age was obtained being 30.76±5.45 at Hope Houses as compared to 31.65±5.72 at Institutional Houses. Socio-demographic features of the individuals having mental and emotional problems were obtained with data collection. The evaluation of Activity Role Performance was made through Model of Human Occupation Screening Tool (MOHOST) and Performance Process Model; the evaluation of the houses where individuals live was made through Residence Environmental Effect Survey. Given the subscores of MOHOST scale after intervention , when difference scores in motivation for occupation-role, communication and interaction skills and environmental components were compared a statistically significant difference in favor of the individuals staying at Hope Houses was found (p<0,05). Active role pattern, process skills, change in motor skills did not lead to a significant difference after intervention among the individuals living at the institution (p>0,05). Progress has been achieved in the fields of free time objects, engaging in work and daily works, engaging in supporting activities of daily living, engaging in free time/recreational activities, social activities, self-expression, interactions with the others living in the house, family and friends, interaction with personnel, decision-making, autonomy enhancement, target process, active-role identity and role development of the individuals living in Hope House after intervention (P<0,05). When those two places were compared, significant progress in the field of free time objects, engaging in work and daily works, engaging in supporting activities of daily living, engaging in free time/recreational activities, social activities, self-expression, interactions with the others living in the house, family and friends, interaction with personnel, decision-making, autonomy enhancement, target process, active-role identity and role development at Hope Houses was detected(p<0,05).In all fields of Hope Houses, results evaluated at the Institutional Care Center were found to be higher than those in the houses. While the change in the field of motivation for active-role, active role pattern, process skills, communication skills at Hope Houses was significant (p<0,01), the change in the fields of motivation for active-role, active role pattern, process skills, environment of individuals living at the Instititution was found significant (p<0,01). Free time objects, engaging in work and daily works, engaging in supporting activities of daily living, engaging in free time/recreational activities, social activities, self-expresion, interactions with the others living in the house, family and friends, interaction with personnel, decision-making, autonomy enhancement, target process, active-role identity and role development were improved in the Hope Houses; the fields of objects of daily life activity, program/routine, target process, communication outside the house, active-role identity and role development were improved at the Institution Houses. Consequently, using Human Activity-Role Model which is one of ergotherapy Models,the impact of ergotherapy interventions was presented for improving the community involvement of the individuals in their natural environment in the fields of self-care,productivity and leisure time and increasing their life quality with meaningful and purposeful activities for the individual.