Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ışığında adil yargılanma hakkı ve Türkiye

Abstract

02. Özet Günümüzün çağdaş toplumlarında, demokratik toplum düzeninin ve insan haklarının vazgeçilmez unsurlar olduğu açıktır. İnsan haklarının her ülkede farklılıklar gösterdiği gerçeği karşısında, toplumlar arasında kişilere verilen değerin farklı olduğu gibi bir izlenim oluşmaktadır. Avrupa devletleri, bu tür farklılıkları ortadan kaldırabilme gayesi ile üye olan ülkeler için ortak hükümler içeren ve her kişiyi ilgilendiren bir sözleşme oluşturmuşlardır. Bu şekildeki bir oluşumun amacı, sözleşmenin tarafı olan ülkelerde yaşayan tüm kişilerin bu sözleşme hükümlerinden faydalanmalarını sağlamaktır. Bu amaç ile oluşturulan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, taraf devletlerde yaşayan kişiler için asgari standartlar içeren ve bu kişilerin sırf insan olmaları nedeniyle sahip oldukları hakları korumaya yöneliktir. Sözleşmenin temeli, 6. maddesinde yer alan `adil yargılanma hakkı`dır. Bu hak, gerek medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıklarda ve gerekse cezai davalarda ileri sürülebilecek niteliktedir. Böyle olmakla birlikte asıl olarak ceza davalarında önem taşımaktadır. Çağdaş ceza yargılamalarında, bir kişiye ceza verebilmek için tüm şüphelerden arınmış olarak kişinin suçlu olduğunu ispat etmek gerekmektedir. Şüphe mevcut iken mahkumiyet hükmü kurulamaz. Şüpheden uzak olarak kurulacak bir mahkumiyet hükmü ancak sanık lehine olarak uygulanacak `adil yargılanma hakkı` ile mümkün olabilir. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne taraf bir ülkedir. Bu bağlamda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin taraf devletlerde bulunan kişilere tanıdığı tüm haklardan Türkiye'de bulunan kişiler de yararlanacaklardır. Sözleşmede yer verilen hakların ihlal edildiği iddiaları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 'nce karara bağlanmaktadır. Mahkemenin verdiği kararlar, ihlali yapan devleti olduğu kadar diğer taraf devletleri de bağlamaktadır. Bu durumda, Sözleşmenin adil yargılanma hakkına ilişkin esaslarını barındıran 6. madde'nin yargılama makamları tarafından ne şekilde uygulandığı Türkiye açısından da büyük önem taşımaktadır. Kişilerin `adil yargılanma hakkı`nı tam olarak sağlayabilmek için, Sözleşme ile uyumlu yargılama mevzuatı tesis etmek ve yargılama makamları tarafından bu mevzuatın eksiksiz olarak uygulanmasını sağlamak gerekmektedir. vn

03. Summary It's obvious that the democratic social regulations and human rights are indispensable features in today's contemporary societies. Because of the fact that human rights regulations differ in each country, there happens an impression that value given to the individual in each society also differs. European countries has made a contract which concerns each individual and consists of common rules in order to remove such kind of differences. The purpose of such a formation is to provide each individual living in the countries which puts signiture under the contract to make use of the rules of the contract. European Convention on Human Rights formed for this purpose consists of minimum standards for the people living in the memeber states and protests the rights which each individual has just because of being human. The foundation of the Convention is `Right for Fair Trial`, which is in the 6th article. This right can be put forward and claimed in not only in conflict concerning private law but also in conflicts concerning criminal law. In spite of this, such a rule is important mostly in criminal law. In contemporary criminal jurisdiction, judge must get rid of all suspicions in order to sentence any penalty. When there is any suspicion about the innocence of the accused, any judgment cannot be formed. Any penalty which is to be sentenced in a way eliminating all suspicion is only possible by right for fair trial, which is to be applied in favor of the accused. Turkey is a party which put signiture under the afore mentioned convention. In this context, it is possible to say that individuals living in Turkey can benefit from every single right recognized for the ones in Europe. This means people the live in will benefit from all rights as the rest of the side countries to the Convention. The claims insisting that the rights protected by the convention were violated are judged by the European Court of Human Rights. Judgments by the court binds not only the country violating the convention but also other parties. In this case, how Article 6 of the convention about right for fair trial was applied by the courts is of great importance in Turkey's point of view. In order to provide a perfect fair trial, it is a must to form legal regualtions fully in harmony with the Convention and monitor the compliance of the courts. vm